Кыргызстандын Саламаттык Сактоо
Zdravoohraneniye Kyrgyzstana

ISSN 1694-8068 (Print)

ISSN 1694-805X (Online)

Кыргыз республикасында баштапкы медико-санитардык жардамдын деңгээлиндеги артериалдык гипертензия контролдун эффективдүүлүгүн баалоо

Кыргыз республикасында баштапкы медико-санитардык жардамдын деңгээлиндеги артериалдык гипертензия контролдун эффективдүүлүгүн баалоо
Полный текст Full text Толук текст  

Корутунду

Киришүү. Жүрөк-кан тамыр оорулары дүйнө жүзү боюнча өлүмдүн негизги себептеринин бири. Жүрөк-кан тамыр оорулары түзүмүндө өзгөчө орунду артериялык гипертензия ээлейт, бул жүрөк бейтаптарынын өлүмүнүн башкы фактору. Кыргыз Республикасында акыркы он жылдыктарда гипертониянын таралышы 40-50% га жогорулады, эпидемиологиялык изилдөөлөргө ылайык ИНТЕРЭПИД жана STEPS 44-46% ды түзөт, ал эми жүрөк-кан тамыр оорулары (анын ичинде гипертониядан) өлүмү отчетторго ылайык. Электрондук Саламаттыкты Сактоо Борборунан 2019-жылы жалпы өлүмдүн 51% түзгөн. Изилдөөнүн максаты - Кыргыз Республикасында баштапкы медициналык-санитардык жардамдын деңгээлинде артериялык гипертензияны контролдоонун натыйжалуулугун баалоо индикаторлорун иштеп чыгуу. Материал жана методдор. 2019-жылга Бишкек шаарынын Биринчи май районунун дайындалган бардык пациенттеринин акыркы үлгүсүнүн Кыргыз Республикасынын Саламаттыкты сактоо министрлиги тарабынан бекитилген амбулатордук карталардын маалыматтарын иштеп чыгуу (КМФ амбулаториялык, No 025/y формасы). Көрсөткүчтөр электрондук саламаттыкка ылайыкташтырылган SPSS Syntax программасынын жардамы менен талданды. P <0.05 мааниси статистикалык маанинин босого деңгээли катары кабыл алынган. Натыйжалар. Артериялык гипертонияны аныктоо көрсөткүчү дайындалган калктын жалпы санына салыштырмалуу 2,69%ды түздү, анын ичинен эркектер - 1,78% жана аялдар - 3,45% (p <0,001). Гипертония менен ооругандардын жаш курамын баалоодо, 1,9-3,3% бейтаптар 40 жашка чейинкилер экени аныкталды. Кан басымы жылына 2 же андан көп жолу өлчөнгөн гипертониялык оорулуулардын үлүшү бардык ҮМБ үчүн 90%дан жогору болгон; No3, No7, No14, No16 ҮМБларда гипертония менен ооругандардын үлүшү, алар үчүн жалпы жүрөк-кан тамыр коркунучу 56,5%, 94,7%, 98,3% жана 89,3% түзгөн. Гипертонияга каршы дары терапиясы пациенттердин 73,6% дайындалган, ал эми пациенттер арасындагы гипертонияны контролдоонун натыйжалуулугу 45% ды түзгөн. Жыйынтыгы. БМСЖ деңгээлинде гипертониялык контролдун натыйжалуулугун баалоо үчүн 2 негизги индикаторду колдонуу сунушталат: саламаттыкты сактоо мекемесинин деңгээлинде гипертония контролдугунун натыйжалуулугун баалоого мүмкүндүк берүүчү индикатор, башкача айтканда гипертония менен ооругандардын максатына жеткен саны Календардык жылдарда ушул мекемеге кайрылган гипертония менен ооруган бардык пациенттерге карата ВР баалуулуктары жана суб-улуттук деңгээлде гипертонияны контролдоонун эффективдүүлүгүнүн көрсөткүчү, б.а. гипертония аныктоо индикатору

Авторлор жөнүндө

Амелин Евгений Юрьевич, младший научный сотрудник отделения Артериальных гипертензий Национального центра кардиологии и терапии имени академика М.Миррахимова при МЗи СР КР, Бишкек, Кыргызская Республика;
Толебаева Айчурек Алайбековна, старший преподаватель кафедры Терапии №2 специальности Лечебное дело Кыргызско-Российского Славянского Университета имени Б. Н. Ельцина, Бишкек, Кыргызская Республика;
Дуйшеналиева Мыскал Туратбековна, научный сотрудник отделения Артериальных гипертензий Национального центра кардиологии и терапии имени академика Мирсаида Миррахимова при МЗ и CР КР, Бишкек, Кыргызская Республика;
Арыкова Айдана Таалайбековна, преподаватель кафедры Терапии №2 специальности Лечебное дело Кыргызско-Российского Славянского Университета имени Б. Н. Ельцина, Бишкек, Кыргызская Республика;
Усубалиев Аскербек Оскенбаевич, бизнес-аналитик отдела разработки и тестирования 
программного обеспечения центра электронного здравоохранения при МЗ и СР КР, Бишкек, Кыргызская Республика;
Алтымышева Алина Тариэловна, к.м.н., национальный сотрудник Всемирной Организации Здравоохранения, Бишкек, Кыргызская Республика;  
Полупанов Андрей Геннадьевич, д.м.н., профессор, главный научный сотрудник отделения Артериальных гипертензий Национального центра кардиологии и терапии имени академика М.Миррахимова при МЗ и СР КР, 
Бишкек, Кыргызская Республика;

Amelin Evgeny Yuryevich, junior researcher at the Department of Arterial Hypertension of the National Center for Cardiology and Therapy named after Academician M. Mirrakhimov at the Ministry of Health and Social Development of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic;
Tolebaeva Aychurek Alaybekovna, senior lecturer of the Department of Therapy No. 2 specialty Medical  case of the Kyrgyz-Russian Slavic University named after B.N. Yeltsin, Bishkek, Kyrgyz Republic;
Duishenalieva Myskal Turatbekovna, researcher at the Department of Arterial Hypertension of the National Center for Cardiology and Therapy named after Academician Mirsaid Mirrakhimov at MZ CH KR, Bishkek, Kyrgyz Republic;
Arykova Aydana Taalaybekovna, teacher of the Department of Therapy No. 2 specialty Medical case of the Kyrgyz-Russian Slavic University named after B.N. Yeltsin, Bishkek, Kyrgyz Republic;
Usubaliev Askerbek Oskenbaevich, business analyst of the software development and testing department of the electronic health center at the Ministry of Health and Social Security of the Kyrgyz Republic,Bishkek, Kyrgyz Republic;
Altymysheva Alina Tarielovna, Ph.D., National Officer of the World Health Organization, Bishkek, Kyrgyz Republic;
Polupanov Andrey Gennadievich, Doctor of Medical Sciences, Professor, Chief Researcher at the Arterial Hypertension Department of the National Center of Cardiology and Internal medicine named after academician M.Mirrakhimov under the Ministry of Health of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic.

Амелин Евгений Юрьевич, Кыргыз Республикасынын Саламаттыкты сактоо министрлигинин алдындагы Академик М.Миррахимов атындагы Улуттук Кардиология жана Терапия Борборунун Артериялык гипертония бөлүмүнүн кенже илимий кызматкери, Бишкек, Кыргыз Республикасы;
Төлебаева Айчүрөк Алайбековна, Б.Н.Ельцин атындагы Кыргыз-Россия Славян университетинин жалпы медицина адистигинин No2 терапия кафедрасынын ага окутуучусу,  Бишкек, Кыргыз Республикасы;
Дүйшөналиева Мыскал Туратбековна, Кыргыз Республикасынын Саламаттыкты сактоо министрлигинин алдындагы Академик М.Миррахимов атындагы Улуттук Кардиология жана Терапия Борборунун Артериялык гипертония бөлүмүнүн илимий кызматкери, Бишкек, Кыргыз Республикасы;
Арыкова Айдана Таалайбековна, Б.Н.Ельцин атындагы Кыргыз-Россия Славян университетинин  Жалпы медицина адистиги боюнча No2 терапия кафедрасынын окутуучусу,  Бишкек, Кыргыз Республикасы;
Усубалиев Аскербек Оскенбаевич, Кыргыз Республикасынын Саламаттыкты сактоо министрлигинин алдындагы Электрондук саламаттыкты сактоо борборунун программалык камсыздоону иштеп чыгуу  жана тестирлөө бөлүмүнүн бизнес аналитиги,  Бишкек, Кыргыз Республикасы;
Алтымышева Алина Тариеловна, м.и.к., Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун улуттук кызматкери, Бишкек, Кыргыз Республикасы;
Полупанов Андрей Геннадьевич, м.и.д., профессор, Кыргыз Республикасынын Саламаттыкты сактоо министрлигинин алдындагы Академик М.Миррахимов атындагы Улуттук Кардиология жана Терапия Борборунун Артериялык гипертония бөлүмүнүн башкы илимий кызматкери, Бишкек, Кыргыз Республикасы.

Шилтемелер

1. World Health Organization, Cardiovascular Diseases (CVDs) 2017. [Accessed November 2, 2017]. http://www.who.int/mediacen-tre/factsheets/fs317/en/
2. Smith SC, Collins A, Ferrari R, et al. Our time: a call to save preventable death from cardiovascular disease (heart disease and stroke) Circulation. 2012;126(23):2769–2775.
3. Laslett LJ, Alagona P, Clark BA, et al. The worldwide environment of cardiovascular disease: prevalence, diagnosis, therapy, and policy issues: a report from the American college of cardiology. J Am Coll Cardiol. 2012;60(25):S1–S49.
4. Tytel B, Callahan K. Shifting Paradigm: How the BRICS Are Reshaping Global Health and Development. New York: Global Health Strategies Initiative; 2012.
5. Mathers C, Stevens G, Mascarenhas M. Global Health Risks: Mortality and Burden of Disease Attributable to Selected Major Risks. Geneva: World Health Organization; 2009.
6. World Heart Federation. 2015. Cardiovascular disease risk factors. http://www.world-heart-federation.org/cardiovascular-health/cardiovascular-disease-risk-factors/(Accessed 18/05/2015).
7. World Health Organization. 2015. Top ten causes of death. 
http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs310/en/ (Accessed17/05/2015).
8. Lackland DT, Weber MA. Global burden of cardiovascular disease and stroke: hypertension at the core. Can J Cardiol. 2015;31(5):569-71.
9. Oparil S, Acelajado MC, Bakris GL, Berlowitz DR, Cífková R, Dominiczak AF, et al. . Hypertension. Nat Rev Dis Prim (2018) 4:18014. 10.1038/nrdp.2018.14
10. Полупанов А.Г., Концевая А.В., Халматов А.Н., Алтымышева А.Т., Суворова Е.И., Романова Т.А., Худяков М.Б., Шальнова С.А., Джумагулова А.С. Распространенность артериальной гипертензии среди жителей малых городов и сельской местности Кыргызской Республики: этнические особенности (по данным международного исследования “ИНТЕРЭПИД”). Кардиоваскулярная терапия и профилактика. 2013;12(6):4-8. https://doi.org/ 10.15829/ 17 28-8800-2013-6-4-8
11. Батыралиев Т.А., Махмутходжаев С.А., Кыдыралиева Р.Б., Алтымышева А.Т., Джакипова Р.С., Жорупбекова К.Ш., Рыскулова С.Т., Князева В.Г., Калиев М.Т., Джумагулова А.С. Распространенность факторов риска неинфекционных заболеваний в Кыргызской Республике (исследование STEPS). Кардиология. 2016; 56(11):86-90. DOI:10.18565/cardio.2016.11.86-90
12. Официальный сайт ЦЭЗ КР http://cez.med.kg 

13. Здоровое сердце каждому кыргызстанцу к 2010 году
http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/6052?cl=ru-ru
14. Государственная программа профилактики и контроля неинфекционных заболеваний в Кыргызской Республике на 2013-2020 годы https://www.iccp-portal. org/system/ files/plans/KGZ% 202013%20National% 20Program%20on%20Prevention%20and%20Control%20of%20NCD.pdf .

15. Национальная программа реформы здравоохранения Кыргызской Республики "Манас таалими" на 2006-2010годы http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/57155
16. Официальный сайт ФОМС при ПКР http:// www. foms. kg

17. SCORE Risk Charts https://www.escardio. org/Education/Practice-Tools/CVD-prevention-toolbox/SCORE-Risk-Charts

18. Arterial hypertension in adults. Clinical guidelines 2020. Russian Journal of Cardiology. 2020;25(3):3786. (In Russ.)doi:10.15829/1560-4071-2020-3-3786

19. Пакет технических м ер HEARTS для управления сердечно-сосудистыми заболеваниями в первичной медико-санитарной помощи: системы мониторинга [HEARTS Technical package for cardiovascular disease management in primary health care: systems for monitoring], Женева: Всемирная организация здравоохранения: 2019 (WHO/ NMH/NVI/18.5 Версия 1.1). Лицензия: CCBY-NC-SA3.0IGO.
20. 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension. Russian Journal of Cardiology. 2018;23 (12): 143–228 http://dx.doi.org/10.15829/1560-4071-2018-12-143-228

1. World Health Organization, Cardiovascular Diseases (CVDs) 2017. [Accessed November 2, 2017]. http://www.who.int/mediacen-tre/factsheets/fs317/en/
2. Smith SC, Collins A, Ferrari R, et al. Our time: a call to save preventable death from cardiovascular disease (heart disease and stroke) Circulation. 2012;126(23):2769–2775.
3. Laslett LJ, Alagona P, Clark BA, et al. The worldwide environment of cardiovascular disease: prevalence,diagnosis, therapy, and policy issues: a report from the American college of cardiology. J Am Coll Cardiol. 2012;60(25):S1–S49.
4. Tytel B, Callahan K. Shifting Paradigm: How the BRICS Are Reshaping Global Health and Development. New York: Global Health Strategies Initiative; 2012.
5. Mathers C, Stevens G, Mascarenhas M. Global Health Risks: Mortality and Burden of Disease Attributable to Selected Major Risks. Geneva: World Health Organization; 2009.
6. World Heart Federation. 2015. Cardiovascular disease risk factors. http://www.world-heart-federation.org/cardiovascular-health/cardiovascular-disease-risk-factors/(Accessed 18/05/2015).
7. World Health Organization. 2015. Top ten causes of death.   http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs310/en/(Accessed17/05/2015).
8. Lackland DT, Weber MA. Global burden of cardiovascular disease and stroke: hypertension at the core. Can J Cardiol. 2015;31(5):569-71.
9. Oparil S, Acelajado MC, Bakris GL, Berlowitz DR, Cífková R, Dominiczak AF, et al. . Hypertension. Nat Rev Dis Prim (2018) 4:18014. 10.1038/nrdp.2018.14
10. Полупанов А.Г., Концевая А.В., Халматов А.Н., Алтымышева А.Т., Суворова Е.И., Романова Т.А., Худяков М.Б., Шальнова С.А., Джумагулова А.С. Распространенность артериальной гипертензии среди жителей малых городов и сельской местности Кыргызской Республики: этнические особенности (по данным международного исследования “ИНТЕРЭПИД”). Кардиоваскулярная терапия и профилактика. 2013;12(6):4-8. https://doi.org/ 10.15829/ 17 28-8800-2013-6-4-8
11. Батыралиев Т.А., Махмутходжаев С.А., Кыдыралиева Р.Б., Алтымышева А.Т., Джакипова Р.С., Жорупбекова К.Ш., Рыскулова С.Т., Князева В.Г., Калиев М.Т., Джумагулова А.С. Распространенность факторов риска неинфекционных заболеваний в Кыргызской Республике (исследование STEPS). Кардиология. 2016; 56(11):86-90. DOI:10.18565/cardio.2016.11.86-90
12. Официальный сайт ЦЭЗ КР http://cez.med.kg 

13. Здоровое сердце каждому кыргызстанцу к 2010 году
http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/6052?cl=ru-ru
14. Государственная программа профилактики и контроля неинфекционных заболеваний в Кыргызской Республике на 2013-2020 годы https://www.iccp-portal. org/system/ files/plans/KGZ% 202013%20National% 20Program%20on%20Prevention%20and%20Control%20of%20NCD.pdf .

15. Национальная программа реформы здравоохранения Кыргызской Республики "Манас таалими" на 2006-2010годы http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/57155
16. Официальный сайт ФОМС при ПКР http:// www. foms. kg

17. SCORE Risk Charts https://www.escardio. org/Education/Practice-Tools/CVD-prevention-toolbox/SCORE-Risk-Charts

18. Arterial hypertension in adults. Clinical guidelines 2020. Russian Journal of Cardiology. 2020;25(3):3786. (In Russ.)doi:10.15829/1560-4071-2020-3-3786

19. Пакет технических м ер HEARTS для управления сердечно-сосудистыми заболеваниями в первичной медико-санитарной помощи: системы мониторинга [HEARTS Technical package for cardiovascular disease management in primary health care: systems for monitoring], Женева: Всемирная организация здравоохранения: 2019 (WHO/ NMH/NVI/18.5 Версия 1.1). Лицензия: CCBY-NC-SA3.0IGO.
20. 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension. Russian Journal of Cardiology. 2018;23 (12): 143–228 http://dx.doi.org/10.15829/1560-4071-2018-12-143-228

1. World Health Organization, Cardiovascular Diseases (CVDs) 2017. [Accessed November 2, 2017]. http://www.who.int/mediacen-tre/factsheets/fs317/en/
2. Smith SC, Collins A, Ferrari R, et al. Our time: a call to save preventable death from cardiovascular disease (heart disease and stroke) Circulation. 2012;126(23):2769–2775.
3. Laslett LJ, Alagona P, Clark BA, et al. The worldwide environment of cardiovascular disease: prevalence, diagnosis, therapy, and policy issues: a report from the American college of cardiology. J Am Coll Cardiol. 2012;60(25):S1–S49.
4. Tytel B, Callahan K. Shifting Paradigm: How the BRICS Are Reshaping Global Health and Development. New York: Global Health Strategies Initiative; 2012.
5. Mathers C, Stevens G, Mascarenhas M. Global Health Risks: Mortality and Burden of Disease Attributable to Selected Major Risks. Geneva: World Health Organization; 2009.
6. World Heart Federation. 2015. Cardiovascular disease risk factors. http://www.world-heart-federation.org/cardiovascular-health/cardiovascular-disease-risk-factors/(Accessed 18/05/2015).
7. World Health Organization. 2015. Top ten causes of death. 
http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs310/en/ (Accessed17/05/2015).
8. Lackland DT, Weber MA. Global burden of cardiovascular disease and stroke: hypertension at the core. Can J Cardiol. 2015;31(5):569-71.
9. Oparil S, Acelajado MC, Bakris GL, Berlowitz DR, Cífková R, Dominiczak AF, et al. . Hypertension. Nat Rev Dis Prim (2018) 4:18014. 10.1038/nrdp.2018.14
10. Полупанов А.Г., Концевая А.В., Халматов А.Н., Алтымышева А.Т., Суворова Е.И., Романова Т.А., Худяков М.Б., Шальнова С.А., Джумагулова А.С. Распространенность артериальной гипертензии среди жителей малых городов и сельской местности Кыргызской Республики: этнические особенности (по данным международного исследования “ИНТЕРЭПИД”). Кардиоваскулярная терапия и профилактика. 2013;12(6):4-8. https://doi.org/ 10.15829/ 17 28-8800-2013-6-4-8
11. Батыралиев Т.А., Махмутходжаев С.А., Кыдыралиева Р.Б., Алтымышева А.Т., Джакипова Р.С., Жорупбекова К.Ш., Рыскулова С.Т., Князева В.Г., Калиев М.Т., Джумагулова А.С. Распространенность факторов риска неинфекционных заболеваний в Кыргызской Республике (исследование STEPS). Кардиология. 2016; 56(11):86-90. DOI:10.18565/cardio.2016.11.86-90
12. Официальный сайт ЦЭЗ КР http://cez.med.kg 

13. Здоровое сердце каждому кыргызстанцу к 2010 году
http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/6052?cl=ru-ru
14. Государственная программа профилактики и контроля неинфекционных заболеваний в Кыргызской Республике на 2013-2020 годы https://www.iccp-portal. org/system/ files/plans/KGZ% 202013%20National% 20Program%20on%20Prevention%20and%20Control%20of%20NCD.pdf .

15. Национальная программа реформы здравоохранения Кыргызской Республики "Манас таалими" на 2006-2010годы http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/57155
16. Официальный сайт ФОМС при ПКР http:// www. foms. kg

17. SCORE Risk Charts https://www.escardio. org/Education/Practice-Tools/CVD-prevention-toolbox/SCORE-Risk-Charts

18. Arterial hypertension in adults. Clinical guidelines 2020. Russian Journal of Cardiology. 2020;25(3):3786. (In Russ.)doi:10.15829/1560-4071-2020-3-3786

19. Пакет технических м ер HEARTS для управления сердечно-сосудистыми заболеваниями в первичной медико-санитарной помощи: системы мониторинга [HEARTS Technical package for cardiovascular disease management in primary health care: systems for monitoring], Женева: Всемирная организация здравоохранения: 2019 (WHO/ NMH/NVI/18.5 Версия 1.1). Лицензия: CCBY-NC-SA3.0IGO.
20. 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension. Russian Journal of Cardiology. 2018;23 (12): 143–228 http://dx.doi.org/10.15829/1560-4071-2018-12-143-228

Для цитирования

Амелин Е.Ю., Толебаева А.А., Дуйшеналиева М.Т., Арыкова А.Т., Усубалиев А.О., Алтымышева А.Т., Полупанов А.Г. Оценка эффективности контроля артериальной гипертензии на уровне первичной медико-санитарной помощи в Кыргызской Республике. Здравоохранение Кыргызстана 2021, № 2, с. 73-84;


https://doi.org/10.51350/zdravkg2021621073

For citation

Amelin E. Yu., Tolebaeva A.A., Duishenalieva M.T., Arykova A.T., Usubaliev A.O., Altymysheva A.T., Polupanov A.G. Assessment of the effectiveness of arterial hypertension control at the primary healthcare level in the Kyrgyz Republic. Health care of Kyrgyzstan 2021, no 2, pp. 73-84;

https://doi.org/10.51350/zdravkg2021621073

Цитата үчүн

Амелин Е.Ю., Толебаева А.А., Дуйшеналиева М.Т., Арыкова А.Т., Усубалиев А.О., Алтымышева А.Т., Полупанов А.Г. Кыргыз республикасында баштапкы медико-санитардык жардамдын деңгээлиндеги артериалдык гипертензия контролдун эффективдүүлүгүн баалоо. Кыргызстандын Cаламаттык Cактоо 2021, №2, б. 73-84;

https://doi.org/10.51350/zdravkg2021621073

 

Авторлор Амелин Е.Ю., Толебаева А.А., Дуйшеналиева М.Т., Арыкова А.Т., Усубалиев А.О., Алтымышева А.Т., Полупанов А.Г.
Ссылка doi.org https://doi.org/10.51350/zdravkg2021621073
Беттер 73-84
Орусча
Об авторах

Амелин Евгений Юрьевич, младший научный сотрудник отделения Артериальных гипертензий Национального центра кардиологии и терапии имени академика М.Миррахимова при МЗи СР КР, Бишкек, Кыргызская Республика;
Толебаева Айчурек Алайбековна, старший преподаватель кафедры Терапии №2 специальности Лечебное дело Кыргызско-Российского Славянского Университета имени Б. Н. Ельцина, Бишкек, Кыргызская Республика;
Дуйшеналиева Мыскал Туратбековна, научный сотрудник отделения Артериальных гипертензий Национального центра кардиологии и терапии имени академика Мирсаида Миррахимова при МЗ и CР КР, Бишкек, Кыргызская Республика;
Арыкова Айдана Таалайбековна, преподаватель кафедры Терапии №2 специальности Лечебное дело Кыргызско-Российского Славянского Университета имени Б. Н. Ельцина, Бишкек, Кыргызская Республика;
Усубалиев Аскербек Оскенбаевич, бизнес-аналитик отдела разработки и тестирования 
программного обеспечения центра электронного здравоохранения при МЗ и СР КР, Бишкек, Кыргызская Республика;
Алтымышева Алина Тариэловна, к.м.н., национальный сотрудник Всемирной Организации Здравоохранения, Бишкек, Кыргызская Республика;  
Полупанов Андрей Геннадьевич, д.м.н., профессор, главный научный сотрудник отделения Артериальных гипертензий Национального центра кардиологии и терапии имени академика М.Миррахимова при МЗ и СР КР, 
Бишкек, Кыргызская Республика;

Полный текст

PDF (RUS)

Список литературы

1. World Health Organization, Cardiovascular Diseases (CVDs) 2017. [Accessed November 2, 2017]. http://www.who.int/mediacen-tre/factsheets/fs317/en/
2. Smith SC, Collins A, Ferrari R, et al. Our time: a call to save preventable death from cardiovascular disease (heart disease and stroke) Circulation. 2012;126(23):2769–2775.
3. Laslett LJ, Alagona P, Clark BA, et al. The worldwide environment of cardiovascular disease: prevalence, diagnosis, therapy, and policy issues: a report from the American college of cardiology. J Am Coll Cardiol. 2012;60(25):S1–S49.
4. Tytel B, Callahan K. Shifting Paradigm: How the BRICS Are Reshaping Global Health and Development. New York: Global Health Strategies Initiative; 2012.
5. Mathers C, Stevens G, Mascarenhas M. Global Health Risks: Mortality and Burden of Disease Attributable to Selected Major Risks. Geneva: World Health Organization; 2009.
6. World Heart Federation. 2015. Cardiovascular disease risk factors. http://www.world-heart-federation.org/cardiovascular-health/cardiovascular-disease-risk-factors/(Accessed 18/05/2015).
7. World Health Organization. 2015. Top ten causes of death. 
http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs310/en/ (Accessed17/05/2015).
8. Lackland DT, Weber MA. Global burden of cardiovascular disease and stroke: hypertension at the core. Can J Cardiol. 2015;31(5):569-71.
9. Oparil S, Acelajado MC, Bakris GL, Berlowitz DR, Cífková R, Dominiczak AF, et al. . Hypertension. Nat Rev Dis Prim (2018) 4:18014. 10.1038/nrdp.2018.14
10. Полупанов А.Г., Концевая А.В., Халматов А.Н., Алтымышева А.Т., Суворова Е.И., Романова Т.А., Худяков М.Б., Шальнова С.А., Джумагулова А.С. Распространенность артериальной гипертензии среди жителей малых городов и сельской местности Кыргызской Республики: этнические особенности (по данным международного исследования “ИНТЕРЭПИД”). Кардиоваскулярная терапия и профилактика. 2013;12(6):4-8. https://doi.org/ 10.15829/ 17 28-8800-2013-6-4-8
11. Батыралиев Т.А., Махмутходжаев С.А., Кыдыралиева Р.Б., Алтымышева А.Т., Джакипова Р.С., Жорупбекова К.Ш., Рыскулова С.Т., Князева В.Г., Калиев М.Т., Джумагулова А.С. Распространенность факторов риска неинфекционных заболеваний в Кыргызской Республике (исследование STEPS). Кардиология. 2016; 56(11):86-90. DOI:10.18565/cardio.2016.11.86-90
12. Официальный сайт ЦЭЗ КР http://cez.med.kg 

13. Здоровое сердце каждому кыргызстанцу к 2010 году
http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/6052?cl=ru-ru
14. Государственная программа профилактики и контроля неинфекционных заболеваний в Кыргызской Республике на 2013-2020 годы https://www.iccp-portal. org/system/ files/plans/KGZ% 202013%20National% 20Program%20on%20Prevention%20and%20Control%20of%20NCD.pdf .

15. Национальная программа реформы здравоохранения Кыргызской Республики "Манас таалими" на 2006-2010годы http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/57155
16. Официальный сайт ФОМС при ПКР http:// www. foms. kg

17. SCORE Risk Charts https://www.escardio. org/Education/Practice-Tools/CVD-prevention-toolbox/SCORE-Risk-Charts

18. Arterial hypertension in adults. Clinical guidelines 2020. Russian Journal of Cardiology. 2020;25(3):3786. (In Russ.)doi:10.15829/1560-4071-2020-3-3786

19. Пакет технических м ер HEARTS для управления сердечно-сосудистыми заболеваниями в первичной медико-санитарной помощи: системы мониторинга [HEARTS Technical package for cardiovascular disease management in primary health care: systems for monitoring], Женева: Всемирная организация здравоохранения: 2019 (WHO/ NMH/NVI/18.5 Версия 1.1). Лицензия: CCBY-NC-SA3.0IGO.
20. 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension. Russian Journal of Cardiology. 2018;23 (12): 143–228 http://dx.doi.org/10.15829/1560-4071-2018-12-143-228

Для цитирования

Амелин Е.Ю., Толебаева А.А., Дуйшеналиева М.Т., Арыкова А.Т., Усубалиев А.О., Алтымышева А.Т., Полупанов А.Г. Оценка эффективности контроля артериальной гипертензии на уровне первичной медико-санитарной помощи в Кыргызской Республике. Здравоохранение Кыргызстана 2021, № 2, с. 73-84;


https://doi.org/10.51350/zdravkg2021621073

Англисче
About authors

Amelin Evgeny Yuryevich, junior researcher at the Department of Arterial Hypertension of the National Center for Cardiology and Therapy named after Academician M. Mirrakhimov at the Ministry of Health and Social Development of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic;
Tolebaeva Aychurek Alaybekovna, senior lecturer of the Department of Therapy No. 2 specialty Medical  case of the Kyrgyz-Russian Slavic University named after B.N. Yeltsin, Bishkek, Kyrgyz Republic;
Duishenalieva Myskal Turatbekovna, researcher at the Department of Arterial Hypertension of the National Center for Cardiology and Therapy named after Academician Mirsaid Mirrakhimov at MZ CH KR, Bishkek, Kyrgyz Republic;
Arykova Aydana Taalaybekovna, teacher of the Department of Therapy No. 2 specialty Medical case of the Kyrgyz-Russian Slavic University named after B.N. Yeltsin, Bishkek, Kyrgyz Republic;
Usubaliev Askerbek Oskenbaevich, business analyst of the software development and testing department of the electronic health center at the Ministry of Health and Social Security of the Kyrgyz Republic,Bishkek, Kyrgyz Republic;
Altymysheva Alina Tarielovna, Ph.D., National Officer of the World Health Organization, Bishkek, Kyrgyz Republic;
Polupanov Andrey Gennadievich, Doctor of Medical Sciences, Professor, Chief Researcher at the Arterial Hypertension Department of the National Center of Cardiology and Internal medicine named after academician M.Mirrakhimov under the Ministry of Health of the Kyrgyz Republic, Bishkek, Kyrgyz Republic.

Full text

PDF (RUS)

References

1. World Health Organization, Cardiovascular Diseases (CVDs) 2017. [Accessed November 2, 2017]. http://www.who.int/mediacen-tre/factsheets/fs317/en/
2. Smith SC, Collins A, Ferrari R, et al. Our time: a call to save preventable death from cardiovascular disease (heart disease and stroke) Circulation. 2012;126(23):2769–2775.
3. Laslett LJ, Alagona P, Clark BA, et al. The worldwide environment of cardiovascular disease: prevalence,diagnosis, therapy, and policy issues: a report from the American college of cardiology. J Am Coll Cardiol. 2012;60(25):S1–S49.
4. Tytel B, Callahan K. Shifting Paradigm: How the BRICS Are Reshaping Global Health and Development. New York: Global Health Strategies Initiative; 2012.
5. Mathers C, Stevens G, Mascarenhas M. Global Health Risks: Mortality and Burden of Disease Attributable to Selected Major Risks. Geneva: World Health Organization; 2009.
6. World Heart Federation. 2015. Cardiovascular disease risk factors. http://www.world-heart-federation.org/cardiovascular-health/cardiovascular-disease-risk-factors/(Accessed 18/05/2015).
7. World Health Organization. 2015. Top ten causes of death.   http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs310/en/(Accessed17/05/2015).
8. Lackland DT, Weber MA. Global burden of cardiovascular disease and stroke: hypertension at the core. Can J Cardiol. 2015;31(5):569-71.
9. Oparil S, Acelajado MC, Bakris GL, Berlowitz DR, Cífková R, Dominiczak AF, et al. . Hypertension. Nat Rev Dis Prim (2018) 4:18014. 10.1038/nrdp.2018.14
10. Полупанов А.Г., Концевая А.В., Халматов А.Н., Алтымышева А.Т., Суворова Е.И., Романова Т.А., Худяков М.Б., Шальнова С.А., Джумагулова А.С. Распространенность артериальной гипертензии среди жителей малых городов и сельской местности Кыргызской Республики: этнические особенности (по данным международного исследования “ИНТЕРЭПИД”). Кардиоваскулярная терапия и профилактика. 2013;12(6):4-8. https://doi.org/ 10.15829/ 17 28-8800-2013-6-4-8
11. Батыралиев Т.А., Махмутходжаев С.А., Кыдыралиева Р.Б., Алтымышева А.Т., Джакипова Р.С., Жорупбекова К.Ш., Рыскулова С.Т., Князева В.Г., Калиев М.Т., Джумагулова А.С. Распространенность факторов риска неинфекционных заболеваний в Кыргызской Республике (исследование STEPS). Кардиология. 2016; 56(11):86-90. DOI:10.18565/cardio.2016.11.86-90
12. Официальный сайт ЦЭЗ КР http://cez.med.kg 

13. Здоровое сердце каждому кыргызстанцу к 2010 году
http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/6052?cl=ru-ru
14. Государственная программа профилактики и контроля неинфекционных заболеваний в Кыргызской Республике на 2013-2020 годы https://www.iccp-portal. org/system/ files/plans/KGZ% 202013%20National% 20Program%20on%20Prevention%20and%20Control%20of%20NCD.pdf .

15. Национальная программа реформы здравоохранения Кыргызской Республики "Манас таалими" на 2006-2010годы http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/57155
16. Официальный сайт ФОМС при ПКР http:// www. foms. kg

17. SCORE Risk Charts https://www.escardio. org/Education/Practice-Tools/CVD-prevention-toolbox/SCORE-Risk-Charts

18. Arterial hypertension in adults. Clinical guidelines 2020. Russian Journal of Cardiology. 2020;25(3):3786. (In Russ.)doi:10.15829/1560-4071-2020-3-3786

19. Пакет технических м ер HEARTS для управления сердечно-сосудистыми заболеваниями в первичной медико-санитарной помощи: системы мониторинга [HEARTS Technical package for cardiovascular disease management in primary health care: systems for monitoring], Женева: Всемирная организация здравоохранения: 2019 (WHO/ NMH/NVI/18.5 Версия 1.1). Лицензия: CCBY-NC-SA3.0IGO.
20. 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension. Russian Journal of Cardiology. 2018;23 (12): 143–228 http://dx.doi.org/10.15829/1560-4071-2018-12-143-228

For citation

Amelin E. Yu., Tolebaeva A.A., Duishenalieva M.T., Arykova A.T., Usubaliev A.O., Altymysheva A.T., Polupanov A.G. Assessment of the effectiveness of arterial hypertension control at the primary healthcare level in the Kyrgyz Republic. Health care of Kyrgyzstan 2021, no 2, pp. 73-84;

https://doi.org/10.51350/zdravkg2021621073

Кыргызча
Авторлор жөнүндө

Амелин Евгений Юрьевич, Кыргыз Республикасынын Саламаттыкты сактоо министрлигинин алдындагы Академик М.Миррахимов атындагы Улуттук Кардиология жана Терапия Борборунун Артериялык гипертония бөлүмүнүн кенже илимий кызматкери, Бишкек, Кыргыз Республикасы;
Төлебаева Айчүрөк Алайбековна, Б.Н.Ельцин атындагы Кыргыз-Россия Славян университетинин жалпы медицина адистигинин No2 терапия кафедрасынын ага окутуучусу,  Бишкек, Кыргыз Республикасы;
Дүйшөналиева Мыскал Туратбековна, Кыргыз Республикасынын Саламаттыкты сактоо министрлигинин алдындагы Академик М.Миррахимов атындагы Улуттук Кардиология жана Терапия Борборунун Артериялык гипертония бөлүмүнүн илимий кызматкери, Бишкек, Кыргыз Республикасы;
Арыкова Айдана Таалайбековна, Б.Н.Ельцин атындагы Кыргыз-Россия Славян университетинин  Жалпы медицина адистиги боюнча No2 терапия кафедрасынын окутуучусу,  Бишкек, Кыргыз Республикасы;
Усубалиев Аскербек Оскенбаевич, Кыргыз Республикасынын Саламаттыкты сактоо министрлигинин алдындагы Электрондук саламаттыкты сактоо борборунун программалык камсыздоону иштеп чыгуу  жана тестирлөө бөлүмүнүн бизнес аналитиги,  Бишкек, Кыргыз Республикасы;
Алтымышева Алина Тариеловна, м.и.к., Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун улуттук кызматкери, Бишкек, Кыргыз Республикасы;
Полупанов Андрей Геннадьевич, м.и.д., профессор, Кыргыз Республикасынын Саламаттыкты сактоо министрлигинин алдындагы Академик М.Миррахимов атындагы Улуттук Кардиология жана Терапия Борборунун Артериялык гипертония бөлүмүнүн башкы илимий кызматкери, Бишкек, Кыргыз Республикасы.

Толук текст

PDF (RUS)

Шилтемелер

1. World Health Organization, Cardiovascular Diseases (CVDs) 2017. [Accessed November 2, 2017]. http://www.who.int/mediacen-tre/factsheets/fs317/en/
2. Smith SC, Collins A, Ferrari R, et al. Our time: a call to save preventable death from cardiovascular disease (heart disease and stroke) Circulation. 2012;126(23):2769–2775.
3. Laslett LJ, Alagona P, Clark BA, et al. The worldwide environment of cardiovascular disease: prevalence, diagnosis, therapy, and policy issues: a report from the American college of cardiology. J Am Coll Cardiol. 2012;60(25):S1–S49.
4. Tytel B, Callahan K. Shifting Paradigm: How the BRICS Are Reshaping Global Health and Development. New York: Global Health Strategies Initiative; 2012.
5. Mathers C, Stevens G, Mascarenhas M. Global Health Risks: Mortality and Burden of Disease Attributable to Selected Major Risks. Geneva: World Health Organization; 2009.
6. World Heart Federation. 2015. Cardiovascular disease risk factors. http://www.world-heart-federation.org/cardiovascular-health/cardiovascular-disease-risk-factors/(Accessed 18/05/2015).
7. World Health Organization. 2015. Top ten causes of death. 
http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs310/en/ (Accessed17/05/2015).
8. Lackland DT, Weber MA. Global burden of cardiovascular disease and stroke: hypertension at the core. Can J Cardiol. 2015;31(5):569-71.
9. Oparil S, Acelajado MC, Bakris GL, Berlowitz DR, Cífková R, Dominiczak AF, et al. . Hypertension. Nat Rev Dis Prim (2018) 4:18014. 10.1038/nrdp.2018.14
10. Полупанов А.Г., Концевая А.В., Халматов А.Н., Алтымышева А.Т., Суворова Е.И., Романова Т.А., Худяков М.Б., Шальнова С.А., Джумагулова А.С. Распространенность артериальной гипертензии среди жителей малых городов и сельской местности Кыргызской Республики: этнические особенности (по данным международного исследования “ИНТЕРЭПИД”). Кардиоваскулярная терапия и профилактика. 2013;12(6):4-8. https://doi.org/ 10.15829/ 17 28-8800-2013-6-4-8
11. Батыралиев Т.А., Махмутходжаев С.А., Кыдыралиева Р.Б., Алтымышева А.Т., Джакипова Р.С., Жорупбекова К.Ш., Рыскулова С.Т., Князева В.Г., Калиев М.Т., Джумагулова А.С. Распространенность факторов риска неинфекционных заболеваний в Кыргызской Республике (исследование STEPS). Кардиология. 2016; 56(11):86-90. DOI:10.18565/cardio.2016.11.86-90
12. Официальный сайт ЦЭЗ КР http://cez.med.kg 

13. Здоровое сердце каждому кыргызстанцу к 2010 году
http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/6052?cl=ru-ru
14. Государственная программа профилактики и контроля неинфекционных заболеваний в Кыргызской Республике на 2013-2020 годы https://www.iccp-portal. org/system/ files/plans/KGZ% 202013%20National% 20Program%20on%20Prevention%20and%20Control%20of%20NCD.pdf .

15. Национальная программа реформы здравоохранения Кыргызской Республики "Манас таалими" на 2006-2010годы http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/57155
16. Официальный сайт ФОМС при ПКР http:// www. foms. kg

17. SCORE Risk Charts https://www.escardio. org/Education/Practice-Tools/CVD-prevention-toolbox/SCORE-Risk-Charts

18. Arterial hypertension in adults. Clinical guidelines 2020. Russian Journal of Cardiology. 2020;25(3):3786. (In Russ.)doi:10.15829/1560-4071-2020-3-3786

19. Пакет технических м ер HEARTS для управления сердечно-сосудистыми заболеваниями в первичной медико-санитарной помощи: системы мониторинга [HEARTS Technical package for cardiovascular disease management in primary health care: systems for monitoring], Женева: Всемирная организация здравоохранения: 2019 (WHO/ NMH/NVI/18.5 Версия 1.1). Лицензия: CCBY-NC-SA3.0IGO.
20. 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension. Russian Journal of Cardiology. 2018;23 (12): 143–228 http://dx.doi.org/10.15829/1560-4071-2018-12-143-228

Цитата үчүн

Амелин Е.Ю., Толебаева А.А., Дуйшеналиева М.Т., Арыкова А.Т., Усубалиев А.О., Алтымышева А.Т., Полупанов А.Г. Кыргыз республикасында баштапкы медико-санитардык жардамдын деңгээлиндеги артериалдык гипертензия контролдун эффективдүүлүгүн баалоо. Кыргызстандын Cаламаттык Cактоо 2021, №2, б. 73-84;

https://doi.org/10.51350/zdravkg2021621073

 

Көрүүлөр: 2596
Copyright MAXXmarketing GmbH
JoomShopping Download & Support