Кыргызстандын Саламаттык Сактоо
Zdravoohraneniye Kyrgyzstana

ISSN 1694-8068 (Print)

ISSN 1694-805X (Online)

COVID-19 кургак учук оорусуна тийгизген таасири

COVID-19 кургак учук оорусуна тийгизген таасири
Полный текст  

Корутунду

COVID-19 пандемиясы акыркы 10 жыл ичинде дүйнө жүзү боюнча кургак учукка каршы күрөштө жетишилген ийгиликтерди олуттуу түрдө жокко чыгарды. 2019-жылга салыштырмалуу 2020-жылы кургак учукту дарылоо кызматтарынын чектелиши, кургак учукка каршы кызмат көрсөтүүлөрдү жана программаларды каржылоонун кыскарышынан бардык курактагы кургак учук менен ооругандарды, кѳп дарыларга туруктуу кургак учук менен жабыркаган ооруларды аныктоолордун 40% чейин, ошондой эле тиричилик байланышта болгондорго жана ВИЧ-инфекциясы менен жашаган адамдар арасында кургак учуктун алдын ала дарылоонун көрсөткүчүнүн кыскарышына алып келди. Мындан тышкары кургак учукка каршы күрөшүү кызматынын кызматкерлери башка функцияларга бөлүштүрүлдү. Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун маалыматы боюнча: жыл сайын дүйнөдө кургак учуктун 8 миллион жаңы учуру катталат, 2 миллион бейтап каза болот. Бул тенденция улана берсе, көптөгөн эксперттер COVID-19 пандемиясы кургак учук боюнча эпидемиологиялык абалдын начарлашына алып келиши мүмкүн деп кооптонуусун билдиришүүдө. 2020-жылы жүргүзүлгөн изилдөөлөр көрсөткөндөй, эгерде дүйнө жүзү боюнча COVID-19 пандемиясы 6 айдын ичинде кургак учуктун күтүлгөн көрсөткүчтөрүн 25% төмөндөтсө, кургак учуктан каза болгондордун cаны 26%га өсүшүн күтсө болот, бул бизди кургак учуктан өлүмгө учураган 2012-жылдагы көрсөткүчкө кайтарат. 2020-жылы кургак учукту дарылоо 2019-жылга салыштырмалуу 21% кыскарган. 2020-жылы жүргүзүлгөн алгачкы божомолдоонун негизинде 2020-2025-жылдар аралыгында Кургак учуктан COVID-19 пандемиясынын түздөн-түз кесепетинин негизинде 1,4 миллионго көп адам өлөт, бул башка инфекциялардан алда канча көп. Мунун баары беш жыл мурда жетишилген кургак учук боюнча глобалдык кырдаалды начарлатат жана 2030-жылга чейин кургак учук менен күрөшүү боюнча дүйнөлүк лидерлер койгон максатка жетүүго күмөн жаратат. Изилдөөүн максаты. Пандемия учурунда кургак учук менен ооругандардын абалына сереп салуу. Материалдар жана ыкмалар. Ооруну каттоо боюнча статистикалык маалымат кургак учукка COVID-19 таасирин изилдөө үчүн негизги материалдар болгон. Ыкмалары – статисттик, эпидемиологиялык. Натыйжалары. 2020-жылы Кыргызстанда, ошондой эле бүткүл дүйнөдө кургак учуктун аныкталышы олуттуу төмөндөдү. Адистердин айтымында, жаңы оорулардын саны оорунун позициясын жоготуп жаткандыктан эмес, бардык учурлар аныкталбагандыктан азайган. Мындан улам, жакынкы жылдарда оорунун саны көбөйүшү мүмкүн деп айтууга толук негиз бар. Бул тууралуу жана Кыргызстанда кургак учук оорусун аныктоо кыйын болгон 2020-жылы кандай сабактар алынганы тууралуу маалымат камтылган. Жыйынтыгы. Жаңы COVID-19 инфекциясы кургак учук боюнча кооптонууну күчөттү. КОВИД-19 фонунда кургак учук оорусунун жайылышы боюнча эпидемиялык кырдаал начарлашы мүмкүн. Бул көйгөй кургак учук инфекциясына терс таасирин тийгизиши мүмкүн.

Авторлор жөнүндө

Алтымышева Нуриля Алмазбековна, к.м.н., директор, Республиканского центра укрепления здоровья и массовой коммуникации, Бишкек, Кыргызская Республика
Шейшеева Нуржамал Асанбековна, заместитель директора, Республиканского центра укрепления здоровья и массовой коммуникации, Бишкек, Кыргызская Республика
Токтогонова Атыркуль Акматбековна, д.м.н., с.н.с., заместитель директора по научной работе, Национального центра фтизиатрии, Бишкек, Кыргызская Республика
Исмаилова Айкуль Джапаргазиевна, к.м.н., ученый секретарь, Национального института общественного здоровья, Бишкек, Кыргызская Республика

Altymysheva Nurilya Almazbekovna, Ph.D., Director, Republican Center for Health Promotion and Mass Communication, Bishkek, Kyrgyz Republic
Sheisheeva Nurzhamal Asanbekovna, Deputy Director, Republican Center for Health Promotion and Mass Communication, Bishkek, Kyrgyz Republic
Toktogonova Atyrkul Akmatbekovna, MD, S.N.S., Deputy Director for Research, National Center for Phthisiology, Bishkek, Kyrgyz Republic
Ismailova Aykul Dzhapargazievna, Ph.D., Scientific Secretary, National Institute of Public Health, Bishkek, Kyrgyz Republic

Алтымышева Нуриля Алмазбековна, медицина илимдеринин кандидаты, Республикалык ден соолукту чыңдоо жана массалык коммуникация борборунун директору, Бишкек, Кыргыз Республикасы
Шейшеева Нуржамал Асанбековна, Республикалык ден соолукту чыңдоо жана массалык коммуникация борборунун директорунун орун басары, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы
Токтогонова Атыркүл Акматбековна, медицина илимдеринин доктору, С.Н.С., Улуттук фтизиатрия борборунун директорунун илимий иштер боюнча орун басары, Бишкек, Кыргыз Республикасы
Исмаилова Айкүл Джапаргазиевна, медицина илимдеринин кандидаты, Коомдук саламаттык сактоо улуттук институтунун окумуштуу катчысы, Бишкек, Кыргыз Республикасы

Шилтемелер

1. Glaziou P. Predicted impact of the COVID-19 pandemic on global tuberculosis deaths in 2020. Epidemiology; 2020 May.
2. Impact of the COVID-19 pandemic on TB detection and mortality in 2020. Geneva, World Health Organization. 2021.
3. The potential impact of the covid-19 response on tuberculosis in high-burden countries: a modelling analysis. Stop TB Partnership,Geneva: 2020.
4. Western Cape Department of Health with National Institute for Communicable Diseases, South Africa, Davies M-A.HIV and risk of COVID-19 death:a population cohort study from the Western Cape Province,South Africa. HIV/AIDS; 2020 Jul [cited 2020 Sep.
5. Часто задаваемые вопросы: пожилые люди и COVID-19. https://www.who.int/ru/emergencies/diseases/novel-coronavirus2019/question-and-answers-hub/q-a-detail/q-a-on-on-covid-19-for-older-people
6. А.А. Токтогонова, К. М. Муканбаев, М. Д. Кожомкулов «Заболеваемость туберкулезом внелегочных локализаций на территории Кыргызской Республики», Tuberculosis and Lung Diseases, Vol. 99, No. 10, 2021, с.23-26
7. Информационная записка ВОЗ. COVID-19: соображения в отношении лечения туберкулеза (ТБ). Всемирная организация здравоохранения, 2021.

1. Glaziou P. Predicted impact of the COVID-19 pandemic on global tuberculosis deaths in 2020. Epidemiology; 2020 May.
2. Impact of the COVID-19 pandemic on TB detection and mortality in 2020. Geneva, World Health Organization. 2021.
3. The potential impact of the covid-19 response on tuberculosis in high-burden countries: a modelling analysis. Stop TB Partnership,Geneva: 2020.
4. Western Cape Department of Health with National Institute for Communicable Diseases, South Africa, Davies M-A.HIV and risk of COVID-19 death:a population cohort study from the Western Cape Province,South Africa. HIV/AIDS; 2020 Jul [cited 2020 Sep.
5. Часто задаваемые вопросы: пожилые люди и COVID-19. https://www.who.int/ru/emergencies/diseases/novel-coronavirus2019/question-and-answers-hub/q-a-detail/q-a-on-on-covid-19-for-older-people
6. А.А. Токтогонова, К. М. Муканбаев, М. Д. Кожомкулов «Заболеваемость туберкулезом внелегочных локализаций на территории Кыргызской Республики», Tuberculosis and Lung Diseases, Vol. 99, No. 10, 2021, с.23-26
7. Информационная записка ВОЗ. COVID-19: соображения в отношении лечения туберкулеза (ТБ). Всемирная организация здравоохранения, 2021.

1. Glaziou P. Predicted impact of the COVID-19 pandemic on global tuberculosis deaths in 2020. Epidemiology; 2020 May.
2. Impact of the COVID-19 pandemic on TB detection and mortality in 2020. Geneva, World Health Organization. 2021.
3. The potential impact of the covid-19 response on tuberculosis in high-burden countries: a modelling analysis. Stop TB Partnership,Geneva: 2020.
4. Western Cape Department of Health with National Institute for Communicable Diseases, South Africa, Davies M-A.HIV and risk of COVID-19 death:a population cohort study from the Western Cape Province,South Africa. HIV/AIDS; 2020 Jul [cited 2020 Sep.
5. Часто задаваемые вопросы: пожилые люди и COVID-19. https://www.who.int/ru/emergencies/diseases/novel-coronavirus2019/question-and-answers-hub/q-a-detail/q-a-on-on-covid-19-for-older-people
6. А.А. Токтогонова, К. М. Муканбаев, М. Д. Кожомкулов «Заболеваемость туберкулезом внелегочных локализаций на территории Кыргызской Республики», Tuberculosis and Lung Diseases, Vol. 99, No. 10, 2021, с.23-26
7. Информационная записка ВОЗ. COVID-19: соображения в отношении лечения туберкулеза (ТБ). Всемирная организация здравоохранения, 2021.

Для цитирования

Алтымышева Н.А., Шейшеева Н.А., Токтогонова А.А., Исмаилова А.Дж. Влияние COVID-19 на туберкулез. Здравоохранение Кыргызстана 2023, №2, с.44-48. https://dx.doi.org/10.51350/zdravkg2023.2.6.7.44.48

For citation

Altymysheva N.A., Sheisheyeva N.A., Toktogonova A.A., Ismailova A.Dz. Impact of COVID-19 on tuberculosis. Health
care of Kyrgyzstan 2023, No.2, pp. 44-48.  https://dx.doi.org/10.51350/zdravkg2023.2.6.7.44.48

Цитата үчүн

Алтымышева Н.А., Шейшеева Н.А., Токтогонова А.А., Исмаилова А.Дж. COVID-19 кургак учук оорусуна тийгизген таасири. Кыргызстандын саламаттык сактоо 2023, № 2, б. 44-48. https://dx.doi.org/10.51350/zdravkg2023.2.6.7.44.48

Авторлор Алтымышева Н.А., Токтогонова А.А., Исмаилова А.Д., Шейшеева Н.А.
Ссылка doi.org https://dx.doi.org/10.51350/zdravkg2023.2.6.7.44.48
Беттер 44-48
Негизги сөздөр пандемия, вакцина, өлүм, инфекция, кургак учук, COVID-19, диагностика, изилдөө, каржылоо, эпидемия
Орусча
Об авторах

Алтымышева Нуриля Алмазбековна, к.м.н., директор, Республиканского центра укрепления здоровья и массовой коммуникации, Бишкек, Кыргызская Республика
Шейшеева Нуржамал Асанбековна, заместитель директора, Республиканского центра укрепления здоровья и массовой коммуникации, Бишкек, Кыргызская Республика
Токтогонова Атыркуль Акматбековна, д.м.н., с.н.с., заместитель директора по научной работе, Национального центра фтизиатрии, Бишкек, Кыргызская Республика
Исмаилова Айкуль Джапаргазиевна, к.м.н., ученый секретарь, Национального института общественного здоровья, Бишкек, Кыргызская Республика

Полный текст

PDF (RUS)

Список литературы

1. Glaziou P. Predicted impact of the COVID-19 pandemic on global tuberculosis deaths in 2020. Epidemiology; 2020 May.
2. Impact of the COVID-19 pandemic on TB detection and mortality in 2020. Geneva, World Health Organization. 2021.
3. The potential impact of the covid-19 response on tuberculosis in high-burden countries: a modelling analysis. Stop TB Partnership,Geneva: 2020.
4. Western Cape Department of Health with National Institute for Communicable Diseases, South Africa, Davies M-A.HIV and risk of COVID-19 death:a population cohort study from the Western Cape Province,South Africa. HIV/AIDS; 2020 Jul [cited 2020 Sep.
5. Часто задаваемые вопросы: пожилые люди и COVID-19. https://www.who.int/ru/emergencies/diseases/novel-coronavirus2019/question-and-answers-hub/q-a-detail/q-a-on-on-covid-19-for-older-people
6. А.А. Токтогонова, К. М. Муканбаев, М. Д. Кожомкулов «Заболеваемость туберкулезом внелегочных локализаций на территории Кыргызской Республики», Tuberculosis and Lung Diseases, Vol. 99, No. 10, 2021, с.23-26
7. Информационная записка ВОЗ. COVID-19: соображения в отношении лечения туберкулеза (ТБ). Всемирная организация здравоохранения, 2021.

Для цитирования

Алтымышева Н.А., Шейшеева Н.А., Токтогонова А.А., Исмаилова А.Дж. Влияние COVID-19 на туберкулез. Здравоохранение Кыргызстана 2023, №2, с.44-48. https://dx.doi.org/10.51350/zdravkg2023.2.6.7.44.48

Англисче
About authors

Altymysheva Nurilya Almazbekovna, Ph.D., Director, Republican Center for Health Promotion and Mass Communication, Bishkek, Kyrgyz Republic
Sheisheeva Nurzhamal Asanbekovna, Deputy Director, Republican Center for Health Promotion and Mass Communication, Bishkek, Kyrgyz Republic
Toktogonova Atyrkul Akmatbekovna, MD, S.N.S., Deputy Director for Research, National Center for Phthisiology, Bishkek, Kyrgyz Republic
Ismailova Aykul Dzhapargazievna, Ph.D., Scientific Secretary, National Institute of Public Health, Bishkek, Kyrgyz Republic

References

1. Glaziou P. Predicted impact of the COVID-19 pandemic on global tuberculosis deaths in 2020. Epidemiology; 2020 May.
2. Impact of the COVID-19 pandemic on TB detection and mortality in 2020. Geneva, World Health Organization. 2021.
3. The potential impact of the covid-19 response on tuberculosis in high-burden countries: a modelling analysis. Stop TB Partnership,Geneva: 2020.
4. Western Cape Department of Health with National Institute for Communicable Diseases, South Africa, Davies M-A.HIV and risk of COVID-19 death:a population cohort study from the Western Cape Province,South Africa. HIV/AIDS; 2020 Jul [cited 2020 Sep.
5. Часто задаваемые вопросы: пожилые люди и COVID-19. https://www.who.int/ru/emergencies/diseases/novel-coronavirus2019/question-and-answers-hub/q-a-detail/q-a-on-on-covid-19-for-older-people
6. А.А. Токтогонова, К. М. Муканбаев, М. Д. Кожомкулов «Заболеваемость туберкулезом внелегочных локализаций на территории Кыргызской Республики», Tuberculosis and Lung Diseases, Vol. 99, No. 10, 2021, с.23-26
7. Информационная записка ВОЗ. COVID-19: соображения в отношении лечения туберкулеза (ТБ). Всемирная организация здравоохранения, 2021.

For citation

Altymysheva N.A., Sheisheyeva N.A., Toktogonova A.A., Ismailova A.Dz. Impact of COVID-19 on tuberculosis. Health
care of Kyrgyzstan 2023, No.2, pp. 44-48.  https://dx.doi.org/10.51350/zdravkg2023.2.6.7.44.48

Кыргызча
Авторлор жөнүндө

Алтымышева Нуриля Алмазбековна, медицина илимдеринин кандидаты, Республикалык ден соолукту чыңдоо жана массалык коммуникация борборунун директору, Бишкек, Кыргыз Республикасы
Шейшеева Нуржамал Асанбековна, Республикалык ден соолукту чыңдоо жана массалык коммуникация борборунун директорунун орун басары, Бишкек шаары, Кыргыз Республикасы
Токтогонова Атыркүл Акматбековна, медицина илимдеринин доктору, С.Н.С., Улуттук фтизиатрия борборунун директорунун илимий иштер боюнча орун басары, Бишкек, Кыргыз Республикасы
Исмаилова Айкүл Джапаргазиевна, медицина илимдеринин кандидаты, Коомдук саламаттык сактоо улуттук институтунун окумуштуу катчысы, Бишкек, Кыргыз Республикасы

Шилтемелер

1. Glaziou P. Predicted impact of the COVID-19 pandemic on global tuberculosis deaths in 2020. Epidemiology; 2020 May.
2. Impact of the COVID-19 pandemic on TB detection and mortality in 2020. Geneva, World Health Organization. 2021.
3. The potential impact of the covid-19 response on tuberculosis in high-burden countries: a modelling analysis. Stop TB Partnership,Geneva: 2020.
4. Western Cape Department of Health with National Institute for Communicable Diseases, South Africa, Davies M-A.HIV and risk of COVID-19 death:a population cohort study from the Western Cape Province,South Africa. HIV/AIDS; 2020 Jul [cited 2020 Sep.
5. Часто задаваемые вопросы: пожилые люди и COVID-19. https://www.who.int/ru/emergencies/diseases/novel-coronavirus2019/question-and-answers-hub/q-a-detail/q-a-on-on-covid-19-for-older-people
6. А.А. Токтогонова, К. М. Муканбаев, М. Д. Кожомкулов «Заболеваемость туберкулезом внелегочных локализаций на территории Кыргызской Республики», Tuberculosis and Lung Diseases, Vol. 99, No. 10, 2021, с.23-26
7. Информационная записка ВОЗ. COVID-19: соображения в отношении лечения туберкулеза (ТБ). Всемирная организация здравоохранения, 2021.

Цитата үчүн

Алтымышева Н.А., Шейшеева Н.А., Токтогонова А.А., Исмаилова А.Дж. COVID-19 кургак учук оорусуна тийгизген таасири. Кыргызстандын саламаттык сактоо 2023, № 2, б. 44-48. https://dx.doi.org/10.51350/zdravkg2023.2.6.7.44.48

Көрүүлөр: 2294
Copyright MAXXmarketing GmbH
JoomShopping Download & Support