№3 (2022)

Киришүү. Уролитиаз - эмгекке жарамдуу калктын 5% дан ашыгы менен таралган урологиялык оорулардын бири. Климаттык-географиялык өзгөчөлүктөрүн жана заара ташынын структурасын деталдуу изилдөө
жогорку сапаттагы дарылоо жана алдын алуу маселесин чечүү үчүн шашылыш изилдөө болуп саналат.
Иштин максаты: Кыргызстандын ар кандай табигый-климаттык зоналарында жашаган мочеролит оорусуна
каршы операция болгон бейтаптарда таштан чыгарылган таштарга физикалык-химиялык анализ жүргүзүү жана
таштын пайда болушунун негизги закон ченемдүүлүктөрүн аныктоо.
Материалдар жана ыкмалар. Таштардын структуралык тыгыздыгы жана химиялык касиеттери 2019-2022-жыл-
дар аралыгында Кыргызстандын ар кандай табигый-климаттык зоналарында жашаган 119 мочеролит оорусуна
каршы операция болгон 119 бейтапта жүргүзүлгөн.
Жыйынтыгы. Бийик тоолордо жашаган заара оорусу менен ооругандардын орто тоолорго катышы 1:2,8 болгон.
Орто тоодо (72,7%) жана бийик тоолордо (80,7%) жашаган эмгекке жарамдуу курактагы эркектер басымдуулук
кылган. Бийик тоолордо жашаган бейтаптардагы таштардын орточо структуралык тыгыздыгы орто тоо тобундагы
оорулууларга салыштырмалуу 1,5 эсе аз. Заара таш оорусуна каршы операция болгон бейтаптардагы таштардын
химиялык түзүлүшүн талдоо бардык үлгүлөрдө MgO, CaO, Na2O, SiO2 сыяктуу химиялык элементтердин жана
кошулмалардын бар экендигин аныктады. Фосфордун мазмуну ≥10 бийик тоолуу топтун пациенттерине салыш-
тырмалуу орто бийиктиктеги оорулууларда 3,7 эсе көп болгон.

Бүткүл дүйнөдө бөйрөк трансплантациясын талап кылган өнөкөт бөйрөк жетишсиздигинин акыркы стадиясында ооругандардын саны өсүүдө. Кыргызстандын шартында бөйрөктү трансплантациялоонун жет киликтүүлүгү жана трансплантацияга чейинки жана кийинки мезгилде уюштуруучулук-методикалык ыкмаларды
иштеп чыгуу маселесинин актуалдуулугу өсүүдө. Изилдөөнүн максаты - Кыргыз Республикасындагы бөйрөктү донордук жана трансплантациялоо системасынын абалына кырдаалдык талдоо жүргүзүү. Материалдар жана методтор: Кыргызстанда трансплантациядан кийинки кеч мезгилде жашаган бөйрөктүн өнөкөт жетишсиздиги менен ооруган бейтаптарга бөйрөк трансплантациясынын натыйжаларына салыштырмалуу ретроспективдүү талдоо
жүргүзүлдү. Натыйжалар жана корутундулар: 1999-жылдан бери бөйрөктү трансплантациялоо Кыргыз Республикасынын ар кандай курактагы 536 жаранына жасалды, алардын 58%ы 26 жаштан 45 жашка чейинкилер, 8,6%ы 18 жашка чейинки балдар болгон. Бөйрөктү трансплантациялоо негизинен Түркияда – 56,5%, Кыргызстанда –
9%, Тажикстанда – 8,8% жасалган. Донорлор менен реципиенттердин ортосундагы өз ара мамилелердин
деңгээлин талдоо 34,1% жана 34,7% 1 жана 2-даражадагы тууганчылыктын таралышын аныктаган. Байланышсыз трансплантациянын үлүшү 8%ды түздү, ал эми эң төмөнкү көрсөткүч өлүк трансплантациясын түздү - 1,9%.
Трансплантациядан кийинки кеч мезгилде реципиенттердин 82,8% канаттандырарлык бөйрөк трансплантациялоо функциясына ээ болгон, ал эми бейтаптардын 8,0% бөйрөк трансплантатынын функциясын жоготкон. Бөйрөгүн трансплантациялоодон кийинки бейтаптардын өлүмүнүн көрсөткүчү 9,2%ды түздү, өлүмдүн негизги себеби COVID-19 (26,5%), себеби аныкталган жок 18,4%, трансплантациядан баш тартуу 12,2%, сепсис жана залалдуу шишиктер 10,2%. ар кандай локализациянын. Алынган жыйынтыктар бөйрөктү трансплантациялоочу реципиенттерде иммуносупрессиянын узак мөөнөттүү абалына жана көптөгөн кошумча оорулардын болушуна байланыштуу жогорку тобокелдикке дуушар болот деген тыянак чыгарууга мүмкүндүк берет.

Учурда жарандардын жашоо үчүн маанилүү дары-дармектердин айрым топтору, анын ичинде наркотикалык анальгетиктер менен камсыз болушу жана жеткиликтүүлүгү жетишсиз. Макалада бул дары-дармектердин республикада калкы көп жана онкология менен ооруган Чүй облусунда жеткиликтүүлүгү бааланат.
Изилдөөнүн максаты наркотикалык анальгетиктердин физикалык жана экономикалык жеткиликтүүлүгүн баалоо
болгон. Изилдөөнүн материалы жана методдору: Наркотикалык анальгетиктердин ассортименти, сатуучу даарыканалар жана башка факторлор боюнча суроолор менен бир катар ченемдик укуктук актылар жана фармацевттердин арасында сурамжылоо жүргүзүлүп, стационардык жана талаа изилдөөлөрү жүргүзүлдү. Изилдөөнүн
жыйынтыктары жана корутунду: Күчтүү наркотикалык анальгетиктер облус боюнча 5 дарыканада гана сатылат.
Кеминде, Суусамырда эң төмөн корсоткуч. Мамлекет тарабынан жеңилдетилген рецепттерди сатууга катышкан
25 дарыканадан 5 гана дарыкана күчтүү наркотикалык анальгетиктерди сатат. Морфин (кыска таасирдүү таблеткалар жана инъекциялык эритме түрүндө) амбулаториялык деңгээлде онкологиялык оорулуулар үчүн мамлекет
эсебинен толугу менен камтылган. Трамадолдун таблетка формасы үчүн компенсациянын суммасы толугу менен
жабылат, ал эми инъекциялык формасы үчүн орточо эсеп менен 73,1% - 76,5%, ал эми калган 26,9% - 23,5% бейтаптын өзү тарабынан төлөнөт. Фентанил пластыры мамлекет тарабынан толонбойт жана бейтапка орточо эсеп менен айына 7562 сомду түзөт.

Максат. Бийик тоолуу аймактардын шартында дене салмагы ар түрдүү болгон пациенттерде боордун
алкоголсуз май оорусунда липиддердин алмашуусунун бузулушунун өзгөчөлүктөрүн изилдөө.
Материал жана методдор. Изилдөө «Кыргызстанда боордун алкоголсуз майлуу оорусунун (БАМО) этиопато-
генетикалык өзгөчөлүктөрү жана өнүгүү темптери» долбоорунун алкагында жүргүзүлгөн (каттоо номери
МЗН/ТЗ-2020-3). Ачык салыштырма изилдөө БАМО эки түрү менен ооруган бейтаптарга жүргүзүлгөн: майлуу
гепатоз (FH) жана алкоголсуз стеатогепатит (NASH) (n=236). Жапыз тоо шартында (Бишкек, бийиктиги - 750-
800 м, n =111) жана Кыргызстандын бийик тоолуу шартында жашаган (Нарын облусу, Ат-Башы району, бийиктиги
- 2046-2300 м., n=125) кардарлар изилденген. БАМОнун өнүгүшүндө генетикалык факторлор роль ойношу
мүмкүн экенин эске алып, биз этникалык кыргыздардан турган гана популяцияны талдадык. Бейтаптардын орточо
жашы 55,7±0,95 жашты түздү. Бейтаптардын ар бир тобунда арык (BMI≤23) жана семиз (BMI> 23) топтору ка-
ралды. Физикалык активдүүлүктү аныктоо үчүн физикалык активдүүлүк боюнча анкета (ФА) колдонулган, ал
www.ipaq.ki.se Физикалык активдүүлүктүн таралышын эл аралык изилдөөнүн материалдарынын негизинде
түзүлгөн. Физикалык экспертиза антропометриялык параметрлерди өлчөө (бой, дене салмагы, белдин айланасы
(БА)), дене массасынын индексин (ДМИ), арык дене массасын (АДМ), дене майынын пайызын эсептөөнү кам-
тыйт. ДСУнун градацияларына ылайык, семирүү даражасы азиялыктар үчүн ДМИ менен бааланган. Изилдөө
үчүн кан үлгүлөрү эртең менен ач карынга, жок эле дегенде, 12 сааттык орозодон кийин алынган. Төмөнкү
көрсөткүчтөр аныкталган: глюкоза, липиддердин спектри (жалпы холестерин, жогорку тыгыздыктагы липопро-
теиддер, тыгыздыгы төмөн липопротеиддер, триглицериддер), АЛТ, АСТ деңгээлдери. BARD шкаласы БАМО
менен ооруган боор фиброзунун өнүгүшүн баалоо үчүн алдын ала көрсөткүч катары колдонулган [1]. Упай си-
стемасы үч өзгөрмөлөрдү камтыган: ДМИ, АСТ/АЛТ жана 2-типтеги диабеттин болушу. БАМО диагнозу тарых-
тын, лабораториялык анализдердин, боордун УЗИ жана башка боор ооруларын жокко чыгаруунун негизинде
коюлган. Алынган натыйжаларды талдоо Windows үчүн SPSS 16.0 колдонмо программаларынын статистикалык
пакетин колдонуу менен жүргүзүлдү. "p" мааниси <0,05 95% ишеним деңгээлинде статистикалык жактан
маанилүү деп эсептелген. Натыйжалар. БАМО менен бийик тоолуу аймактардын жашоочулары түздүктөргө са-
лыштырмалуу төмөнкү ДМИ менен көрсөтүлөрү аныкталган. Аялдарда АДМ жана дене майынын пайыздык
деңгээли олуттуу жана статистикалык жактан өз ара байланышта болгон (r = -0,971, p<0,001), ал эми эркектерде
бул эки көрсөткүч көз карандысыз болушкан. Эркектерде дене салмагына жана жашаган аймагына карабастан,
дене майынын жогорку пайыздык тенденциясы байкалган. Аялдарда бул көрсөткүч алгылыктуу чектерде болгон
жана 31% ашкан эмес. БАМО менен ооруган ашыкча салмагы бар бейтаптар тобунда түздүктө жашаган менен
тоолуктардын ортосундагы жалпы холестериндин деңгээлинде статистикалык маанилүү айырма табылган
(p<0,001). Статистикалык жактан маанилүү төмөн АЛТ көрсөткүчтөрү бийик тоолуу шарттарда жашаган семиз
бейтаптардын тобунда аныкталган.

Киришүү. Илимий изилдөө аденомэктомия жана трансуретралдык резекция жолу менен операция
жасалган простата безинин залалсыз гиперплазиясы менен ооруган 345 бейтапты хирургиялык дарылоонун узак
мөөнөттүү жыйынтыктарын изилдөөгө негизделген. Алардын ичинен 69 адамда операциядан 1-1,5 ай өткөндөн
кийин табарсыктын моюнчасында цикатриалдык склеротикалык татаалдыктар пайда болгон. Аденомэктомиядан
жана трансуретралдык резекциятан кийин цикатриалдык өзгөрүүлөрдү дарылоо жана алдын алуу үчүн "Бовгиа-
луронидаза азоксимер" 3000 МЕ препараты - акырындык менен табарсыктын моюнчасынын былжыр астындагы
катмарына - операция учурунда, трансуретралдык (же фистулярдык тракт аркылуу) жана 1-1,5 айга бою ар бир
5 күндө акырындык менен киргизилген. Операциядан кийинки мезгилде 1-6-12-24 айдан кийин 78,8% учурларда
инфравезикалдык обструкциянын клиникалык симптомдорунун төмөндөшү жана төмөнкү заара чыгаруучу ка-
налдардын уродинамикасынын калыбына келиши байкалган.
Изилдөөнүн максаты. Табарсык моюнчасынын склерозу менен аденомэктомия жана трансуретралдык резекция
жасалган пациенттерди алдын алуу жана дарылоодо «Бовгиалуронидаза азоксимер» препаратын колдонуунун
узак мөөнөттүү натыйжаларына баа берүү.
Материал жана методдор. Изилдөө критерийлери 108 (31,3%) бейтаптарды бир этаптуу трансвесикалык аде-
номэктомия жана 237 (68,7%) TURP менен операция кылган. Аденомэктомиядан кийин 23,1% учурда жана ТУРП-
тан кийин 44 (18,6%) учурда табарсыктын моюнчасында цикатриалдык-склеротикалык өзгөрүүлөрдүн белгилери
жана ар кандай оордуктагы уродинамикалык бузулуулардын белгилери аныкталган.
Жыйынтыктар. Аденомэктомия жана трансуретралдык резекция жасалган пациенттерде табарсыктын моюну-
нун былжыр астындагы катмарына "Бовгиалуронидаза азоксимер" препаратын киргизгенден кийин, инфравези-
алдык тоскоолдуктун симптомдору туруктуу жеңилдеген, заара чыгаруунун калыбына келиши жана операциядан
кийинки узак мөөнөттүү мезгилде оорунун рецидивдеринин жоктугу байкалган.

Киришүү. Тоо шартынын таасири аспектисинде ашказан жарасы биздин планетанын ар кайсы бур-
чунан келген окумуштуулар тарабынан изилденген, бирок курстун өзгөчөлүктөрү жана алардын механизмдери
боюнча акыркы жооп дагы эле жок. Изилдөөнүн максаты- Кыргыз Республикасынын бийик тоолорунун, ортоңку
жана жапыз тоолордун шартында жашаган ашказан жана он эки эли ичегинин жарасы менен ооруган, кан агуу
менен татаалданган бейтаптардагы жара процессинин жүрүшүндөгү айырмачылыктарды аныктоо. Изилдөөнүн
материалдары жана методдору. Жашы 17 жаштан 87 жашка чейинки Кыргыз Республикасынын ар кандай то-
олуу шарттарында жашаган ашказан жана он эки эли ичегинин жарасы менен ооруган, кан агуу менен ооруган
316 бейтапка ретроспективдүү когорттук изилдөө жүргүзүлдү. Натыйжалар. Бийик тоолуу шарттарда эркектерде
кан агуу менен татаалданган ашказан жана он эки эли ичеги жарасынын гендердик структурасы жапыз тоолуу
топко салыштырмалуу дээрлик 3 эсеге айырмаланат (1,6:1,0 катышы 4,5:1,0). Бийик тоолор шартында ашказан-
дагы жара жаралуу процессинин локализациясы жапыз тоолордогу оорулуулардын өкүлдөрүнө салыштырмалуу
кыйла басымдуулук кылат (бийик тоолор тобу үчүн катышы 1,9:1,0 жана жапыз тоолор үчүн 1,5:1,0). Гемогло-
биндин жогорку деңгээли (6%ке), тромбоциттер (11,5%ке), кандын көлөмүндөгү тромбоцит массасынын пайызы
(8%ке), тромбоциттердин орточо көлөмү (16,5%ке), тромбоциттердин гетерогендүүлүгүнүн көрсөткүчтөрү
(22%ке) белгиленет. %) бийик тоолуу топко кирет. Жыйынтыгы.Бийик тоолуу бейтаптардагы гастродуоденалдык
кан агуунун клиникалык курсу кан жоготуунун оордугуна карабастан, жеңил толеранттуулук менен мүнөздөлөт,
ал клиникалык көрүнүштө жана гемостаз менен кабыл алынган бейтаптардын көп санында көрүнүп турат. Тоолуу
шарттарда ашказан жарасынын жана он эки эли ичегинин жарасынын агымынын өзгөчөлүктөрүн кененирээк
аныктоо биздин мындан аркы изилдөөбүздүн предмети болот.

Менопаузадан кийинки мезгилде аялдар арасында эң көп тараган сезгенүү ооруларынын бири бул
цистит оруусу Жалпы уропатологиянын 30дан 40 % га чейинкилерин түзөт. Бул макалада авторлор тарабынан
аялдардын менопаузадан кийинки мезгилдеги уропатогендеринин негизги спектри көрсөтүлгөн. Изилдөөнүн
максаты: менопаузалык цистит менен ооруган аялдардагы уропатогендик спектрди анализдөө болгон. Матери-
алдар жана методдор. Үчүнчү стационардын менопаузалык цистит менен ооруган 150 бейтабынан заара жана
урогениталдык инфекцияларга карата кындын мазокторунан ПЦР анализдерине бактериологиялык изилдөө
жүргүзүү жана алардын жыйынтыктарын чогултуу. Изилдөөнүн жыйынтыктары жана корутундусу. Менопау-
залык циститтин негизги козгогучтары- Esherichia.coli - 62,3%, Candida albicans - 8,7% и Staphylococcus saprophyticus.-
7,2%. Esherichia coli штаммдарынын антибиотиктерге туруктуулугунун жогорку деңгээли цефалос
пориндин экинчи (50%) жана үчүнчү (55%) чыгарылыштарына фторхинолондордун биринчи (45%) арылышына
белгиленген. Esherichia coli штаммынын сезгичтиктин жогорку деңгээли Аминогликозиддеринин экинчи (80%)
жана үчүнчү (100%) муундарына, фторхинолондоруна экинчи (75%) жана үчүнчү (95%) муундарына, карбапе-
немаларга (100%) жана фосфомицинге (100%) байкалган. Цистит менен ооруган бейтаптардагы заара-жыныс органдарынын инфекцияларына Полимеразно Цепная Реакцияларынын (ПЦР) оң натыйжасы 52,7% учурларда
аныкталган.

Заара чыгаруунун бузулушу проблемасы постменопаузадагы аялдардын "эстроген жетишсиздигинин
оорулары" структурасында алдыңкы орундардын бирин ээлейт. Бул макалада, жазуучулар постменопауза аялдар-
дын заара бузуунун негизги түрлөрүнө ар тараптуу баа беришет.
Изилдөөнүн максаты: постменопаузадагы аялдарда циститтин күчөшүнүн жыштыгына жараша заара чыгаруу-
нун бузулушун анализдөө болгон.
Материал жана методдор. Менопаузадан кийинки мезгилде цистит менен ооруган 150 бейтаптын күчөшүнүн
жыштыгына жараша заара чыгаруунун бузулушунун анализин жана оору синдромунун мүнөзүн келечектүү
изилдөө жүргүзүлдү.
Изилдоонун жыйынтыктары жана корутундусу. Постменопаузалдык мезгилде цистит менен ооруган бейтап-
тарда 45,4% учурда жылына 1ден 4кө чейин, 37,3%да 4төн 8ге чейин, 17,3% учурда жылына 8ден ашык күчөйт.
Оорулардын күчөшүнүн жыштыгынын көбөйүшү менен заара чыгаруунун орточо көлөмү 1,5 эсеге азаят, сутка-
сына заара чыгаруунун орточо саны 1,5 эсеге, ал эми түнкү заара чыгаруунун саны 2 эсеге көбөйөт. оору.
Постменопаузалдык мезгилде цистит менен ооруган бейтаптарда заара чыгарууда оору синдромунун оордугу
1,5 эсеге жана күчөшүнүн жыштыгына жараша 1,9 эсеге, жылына 8 эседен ашык өскөн.

Макалада урук бези туруучу калтанын сезгенүү ооруларынын сезгенүү оорулары менен жабыркаган бейтаптардын дээрлик көпчүлүгү (62,1%) жаш репродуктивдүү куракта эендиги далилденген. Мында дарыгер- лерге алгачкы 24 саат ичинде бейтаптардын 39,5%, кийинки 48-72 саатта 22,9%, 3 күндөн кийин 37,5% кайрылышкандыгы маалым болгон. Эң кеңири таралган курч орхиепидидимит 65,4%ды түздү, анын ичинен 28 бейтап
(9,4%) травмадан кийинки орхиепидидимит менен жабыркаганы аныкталган. Өнөкөт дартка өткөн эпидидимит менен ооругандар 6,8%, эпидидималдык кисталар 11,8%, 14,5% гидроцеле жана урук безинин кисталары 20,2% түзөт. Курч орхиепидидимит менен ооруган 194 бейтаптын ичинен 143 (73,7%) бейтап хирургиялык кийлигишүү аркылуу дарылоодон өткөн жана 51 бейтап (26,2%) гана консервативдүү дарылоодон өткөндүгү аныкталган. Операция жасалган бейтаптарда орточо керебет күнү 7,2±0,2, дарылануунун консервативдик түрү менен дарыланган бейтаптарга 12,3±0,2 керебет күн талап кылынган. Курч орхиепидидимитти дарылоодо активдүү хирургиялык тактика негиздүү болуп эсептелет, анткени ал бейтаптын ооруканада болуу мөөнөтүн кыскартууга шарт түзөт жана бул ооруну дарылоодо оң таасирин тийгизет.

Макалада эркектердеги репродуктивдүү функциянын абалы тууралуу сөз болот. Акыркы жылдары
эркектердеги репродуктивдүү функциясынын абалы өзгөчө медициналык мааниге ээ экендиги жана
репродуктивдүү система органдары хирургиялык кийлигишүү аркылуу дарыланган эркектердин репродуктивдүү
системасынын ооруларын эрте аныктоо жана дарылоо маселелери актуалдуу көйгөй экендиги аныкталды. Ошон-
дой эле, эркектердин репродуктивдүү функциясынын оорулары –варикоцеле, гидроцеле, сперматоцеледе хирур-
гиялык кийгилишүү аркылуу дарылоонун натыйжасы кан тамырларындагы кандын айланышын - 78% га
жакшырта тургандыгы изилденген. Мында операциядан кийин жабыркаган урук безинин көлөмүнүн олуттуу
өсүшү байкалат, сол урук безинин көлөмү орточо 24% га, ал эми оң урук бези 12% га көбөйгөнү аныкталат. Ва-
рикоцеле, гидроцеле жана сперматоцеле дарттарына чалдыккан өспүрүмдөргө уроандрологдун динамикалык мо-
ниторинги жана 6 айда бир жолу урук безин (УЗИ), гонадотропиндердин, тестостерондун деңгээлин текшерүү,
ошондой эле тестикулярдык микрокальцинозду эрте аныктоо үчүн дарылоо тактикасы сунуштоо зарылчылдыгы
келип чыгат. Варикоцеле менен ооругандар үчүн Мармар ыкмасы боюнча хирургиялык дарылоо сунушталат
жана анын эффективдүүлүгү 91,5% ды түзөт.Репродуктивдүү система органдарына операция жасалган бейтап-
тарга уролог-андролог, эндокринологдун динамикалык мониторинг жүргүзүүсү сунушталат, ошондой эле спер-
мограмманы изилдөө, гонадотропиндердин деңгээлин, тестостеронду аныктоо, андан соң андрологдун көзөмөлү
сунушталат.

Эркек калктын жашоо узактыгынын өсүшүнө байланыштуу, простата безинин гиперплазиясы менен
ооругандардын саны көбөйүүдө. ПБГнын негизги дарылоосу - трансуретралдык резекция же аденомэктомия
ыкмалары менен простатанын аденоматоздук түйүндөрүн хирургиялык жол менен алып салуу. Операциядан
кийин бейтаптардын гемостаз системасы ткандардын уюган активаторлорунун канга киришине байланыштуу ар
кандай өзгөрүүлөргө дуушар болушат. Улгайган курактагы бейтаптардын организминде антикоагулянт жана фиб-
ринолитикалык тутумдарынын активдүүлүгү төмөндөйт. Операцияга чейинки жана кийинки мезгилдерде тата-
алдашуу коркунучун болжолдоо операциялык кийлигишүү ыкмасына жана гемостатикалык даарылоо ыкмасына
жараша простата безинин гиперплазиясы менен ооруган бейтаптарды дарылоо схемасын тандап алууга
мүмкүндүк берди. Изилдөөнүн максаты: аденомэктомиядан жана трансуретралдык резекциядан кийин бейтап-
дардагы тромбогеморрагиялык жана тромбоэмболиялык кабылдоо тобокелдигинин алдын алуу ыкмаларын опе-
рациядан кийинки ар кандай мөөнөттө төмөн молекулалык гепариндерди жана простатанын аденоматоздук
түйүндөрүнүн ордуна модификацияланган гемостатикалык тигүүнү колдонуу менен негиздөө.
Изилдөөнүн материалы жана методдору. Изилдөөгө аденомэктомия жана ТУРП менен операция жасалган
ПБГнын менен 80 бейтап кирген. ирургиялык дарылоо ыкмасын тандоо катары 34 (42,5%) пациент трансвеси-
алдык аденомэктомия үчүн гемостаздын модификацияланган ыкмасын колдонушкан (1-топ - негизги); 46 бейтап
(57,5%) операциялардын салттуу түрлөрүн – салттуу ыкма менен простата безинин аденомасынын керебетине
алынуучу тигиш менен бир этаптуу трансвесиалдык аденомэктомияны (В. Н. Евсюков боюнча) жана ТУРП (2-
топ – контролдоо) колдонушкан. Тромбогеморрагиялык татаалдашуулардын алдын алуу чаралары катары топ-
тордун ар бири кошумча эки топко бөлүндү: "А" подгруппа - операцияга чейинки жана операциядан кийинки
мезгилде антикоагулянттарды албаган 38 (47,5%) пациент; подгруппа "В" - 42 (52,5%) пациенттер төмөнкү мо-
лекулярдык салмактагы гепариндерди (LMWH) алган - фраксипарин күнүнө 0,3 мл дозада (2500 IU) операциядан
18-20 саат мурун жана операциядан кийинки мезгилдин 4-күнүндө. Жыйынтыгы.Коагулограмманын
көрсөткүчтөрүн, хирургиялык убакытты жана кан жоготуунун даражасын талдоо геиомтаз системасында байка-
лган хирургиялык травма, геморрагиялык жана тромбоэмболиялык кабылдоолор менен гиперкоагуляцияга
мүнөздүү өзгөрүүлөр болуп, тезинен оңдоону талап кылат.

Бүткүл дүйнөдө жана өзгөчө Кыргызстанда уролития урологиялык оорулардын структурасында экинчи орунда турат. Тамак-аш азыктарынын химиялык составына жана идиш-аяктардын биологиялык баалуулугуна негизделген улуттук тамактануунун таасирин физиологиялык керектөөлөрдүн жаңы нормаларына ылайык
изилдөө аркылуу таштын пайда болушунун кайталанышынын алдын алуу таштарды жана таштарды жок кылгандан кийин пациенттерди дарылоодо өзгөчө мааниге ээ. оорунун метафилаксиясында артыкчылыктуу болуп
саналат. Изилдөөнүн максаты физиологиялык керектөөлөрдүн жаңы нормаларына ылайык кыргыз тамактарынын биологиялык баалуулугунун негизинде КИ метафилаксиясында клиникалык тамактанууну колдонуунун натыйжалуулугуна баа берүү болуп саналат. Кыргыз Республикасында. Материалдар жана ыкмалар. Изилдөө 2015-
жылдан 2021-жылга чейинки мезгилде негизги жана контролдук топтордогу стагорндук нефролития менен ооруган 50 бейтапта кейс-контролдук негизде жүргүзүлдү. Негизги топко улуттук тамактануу ченемдерин эске алуу менен иштелип чыккан метафилаксия ыкмасын алган пациенттер кирди. Контролдук топко стандарттык метафилаксияны колдонгон бейтаптар кирген. Корутунду: Кыргыз Республикасында жашаган бейтаптар Кыргыз Республикасынын тамак-аш азыктарынын химиялык курамына жана кыргыз тамактарынын биологиялык баалуулугуна негизделген улуттук тамактанууну колдонуу менен КИ метафилактикадан өтүшөт (шорполор, негизги
тамактар, жарма, десерттик тамактар жана улуттук суусундуктар) жаңы ченемдерге ылайык Ар бир пациенттин
жеке өнүгүүсүнөн узак убакыт бою физиологиялык муктаждыктар анын эффективдүүлүгүн жогорулатат жана
таштын пайда болушунун кайталануу коркунучун 2 эсеге азайтат. Критерии үчүн туура тандалган күнүмдүк рацион болуп саналат заара рН-метри, ал жөнөкөй жана жеткиликтүү.

Тукумсуз никедеги ар кандай себептерге байланыштуу эркектин тукумсуздугу 30-40% түзөт. Меди-
цинадагы актуалдуу маселе - бул эркектердин тукумдуулугун калыбына келтирүү жана сактоо. Макалада тести-
кулярдык жана эпидималдык сперматозоиддердин бириккен криопротекторлорунун жардамы менен өтө төмөн
температурада крио-тоңдуруу натыйжалары берилген. Иштин жүрүшүндө гистоморфологиялык, морфометрия-
лык, супровиталды изилдөө менен микрокөчүрүүнүн жарык-оптикалык ыкмалары, биохимиялык жана цитоге-
нетикалык изилдөө ыкмалары колдонулган. Бул ыкмалар ткандардын жана клеткалардын интравиталдык
касиеттерин сактоо менен патологиялык өзгөрүүлөргө объективдүү жана маалыматтык баа берүүгө мүмкүндүк
берет. Иш эркектин тукумдуулугун сактоо жана калыбына келтирүү үчүн стероиддик жана пролиферативдик по-
тенциалды сактоо менен жыныс клеткаларын криотондуру мүмкүнчүлүгүн көрсөтөт. Криоконсервацияланган
урук клеткалары өстүрүү учурунда генеративдик жана пролиферативдик потенциалдын айкын сакталышын
көрсөттү. Изилдөө көрсөткөндөй, тестикулярдык жана эпидималдык сперматозоиддер, сперматогенездин алгачкы
клеткалары, ошондой эле жыныс клеткаларынын эпителий клеткалары ультра төмөн температуранын шартта-
рында жакшы крио-каршылык көрсөтүүнү көрсөтөт. Келечекте криоконсервацияланган жыныстык жана жыны-
стык клеткалар жардамчы репродуктивдүү технологиялардын программаларында, ошондой эле эркектердин
сперматогендик жана стероиддик потенциалын калыбына келтирүүдө колдонулушу мүмкүн.

Макалада 2019-2022-жылдар аралыгында Кыргызстанда жашаган 18 жаштан 40 жашка чейинки кыр-
гызстандык эркектердин тукум улоо абалына баа берүүнүн жыйынтыгы берилген. Чүй, Ош, Нырын жана Батен
аймактарынан 1557 эркектин спермограммасынын жыйынтыгына салыштырма анализ жүргүзүлдү.
Изилдөөнүн натыйжалары төмөнкүдөй белгилерди алдын ала аныктоого мүмкүндүк берди: урук суюктуктагы
сперматозоиддердин концентрациясы жаш өткөн сайын жана салыштыруу тобунун көрсөткүчтөрү менен 1,5
эсеге көбөйөт; прогрессивдүү кыймылдуу сперматозоиддердин катышы популяцияда бир аз төмөн жана сперма-
тозоиддердин жашоого жөндөмдүүлүгү 30 жаштан 40 жашка чейинки эркектердин тобунда жогору, башкача айт-
канда, эркек канчалык улгайса, спермограмма жана тукум улоосу ошончолук жогору болот. Алынган натыйжалар
өлкөнүн жаш курагынын жана ар кандай жашоо шарттарынын контекстинде аныкталган мүнөздөмөлөргө жараша
спермограмманын асылдуулугуна жана сапатына объективдүү баа берүүгө мүмкүндүк берет.

Биз уретеровагиналдык фистулаларды дарылоону жана натыйжаларын сүрөттөп, дарылоо алгоритмин
сунуштайбыз. Методдор. Биздин борбордо 2017-жылдын январь айынан 2019-жылдын декабрына чейин урете-
ровагиналдык фистулалардын учурларын карап чыктык. Демография, диагностикалык ыкмалар жана дарылоонун
натыйжалары бааланды. Изилдоонун жыйынтыктары: Заара-вагиналдык фистулалардын 9 учуру аныкталган.
Гистерэктомиядан кийин 9 учурда фистулалар пайда болгон. Биздин негизги дарылоо 6 учурда сийдик аккычты
стенттөө жана 3 учурда реимплантациялоо менен консервативдик дарылоо аракети болду. Сийдик аккычка стент
коюу 4 бейтаптын 3нө (75%) ийгиликтүү болгон. Стенттер 66 күн (27-92 күн) ордунда калды. Стент 1 учурда
пиелонефрит (25%) жана 1 учурда (25%) стриктураны татаалдашты. Акыр-аягы, уретеровагиналдык фистула-
ларды консервативдик дарылоо 4 учурдун 3үндө (75%) ийгиликтүү болду. 2 пациентке перкутандык нефростомия
коюлду, андан кийин уретероцистоноаанастомоз өлчөмүндө операция жасалды. Толук калыптанган фистуласы
бар 3 бейтапка орто эсеп менен 46 күндөн кийин сезгенүү процесси басылгандан кийин пландуу түрдө урете-
ралдык реимплантация жасалды. Ар кандай кийинки ыкмалар колдонулган, анын ичинде тампон тесттери, ком-
пьютердик томография урограммасы, ретрограддык пиелограмма жана бөйрөктүн УЗИ. Талкуу / Корутунду.
Тандалган пациенттерде уретералдык стенттөө гистерэктомиядан кийинки уретеровагиналдык фистулдардын
жогорку айыгуусуна алып келет жана биринчи катардагы терапия катары каралышы керек.

Бул макалада Казакстандын жана Кыргыз Республикасынын жогорку медициналык окуу жайларынын
студенттеринин пост-ковидтик синдромунун жүрүшүн изилдөөнүн натыйжалары берилген. Жаңы коронавиру-
стук инфекциясынын пандемиясы ар кандай курактагы адамдарда анын жүрүшүнүн өзгөчөлүктөрүн изилдөөнүн
маанилүүлүгүн аныктайт. Студенттик популяциядагы пост-COVID синдромунун өзгөчөлүктөрүн түшүнүү өзгөчө
маанилүү.
Изилдөөнүн максаты - Алматы, Бишкек жана Нур-Султан шаарларындагы медициналык университеттердин сту-
денттериндеги пост-ковиддик синдромдун клиникалык жүрүшүнүн өзгөчөлүктөрүн изилдөө болуп саналат.
Материалдар жана усулдар. Google платформасынын («Google Forms») жардамы менен Борбордук Азиянын үч
шаарынан (Алматы, Бишкек жана Нур-Султан) медициналык университеттердин 800дѳн ашуун студенттерин
онлайн сурамжылоосу жүргүзүлгөн. Жыйынтыгында 315 пост-ковид синдрому бар жаштар табылган. Студент-
тердеги демографиялык маалыматтарды, пост-COVID синдромунун клиникалык жана диагностикалык белгиле-
рин камтыган анкета иштелип чыкты. Жынысы боюнча бөлүштүрүлүшү: кыздар - 69,8% (n=220), балдар - 30,2%
(n=95). Респонденттердин орточо курагы 21±1,7 жашты түздү. Статистикалык иштер SPSS-21 программасы ар-
кылуу ишке ашырылган.
Жыйынтыктар жана аны талкуулоо. Изилдөөнүн жүрүшүндө студенттердин арасында сыркоологондордун
көбү дарттын жеңил жана орточо оор формасында сыркоолошкон. Алар негизинен цефалгияга (79,7%), чарчоого
же алсыздыкка (76,8%), жөтөлгө (67,3%), булчуңдардын алсыздыгына жана миалгияга (62,2%), дене табынын
көтөрүлүшүнө (57,8%), тынчсызданууга жана депрессияга (43,8%), эс тутумдун начарлашына (42,9%), чачтын
түшүүсүнө (41%), даамдын бузулушуна (31,4%), демигүүгө (27,9%) даттанаары аныкталган. Респонденттердин
жалпы санынын 26,2%ы пост-ковидтик синдромуна чейин эле ар кандай өнөкөт дарттарга чалдыгышкан. Сурамжылоо учурунда студенттердин 79,7% COVID-19 инфекциясына каршы эмдөөдөн өтүшкөн.

Рак ооруларын изилдөө боюнча эл аралык ассоциациянын (MAIR) маалыматы боюнча, дүйнөдө жыл
сайын энелик бездин залалдуу шишиктеринин 400 000ден ашык жаңы учурлары катталат, алардын ичинен энелик
бездин рагы 60% га жакынын түзөт жана жыл сайын 180 000ден ашуун аялдар андан өлөт. Ошентип, плевра
көңдөйүнүн метастаздык жабыркашы менен коштолгон энелик бездердин залалдуу шишиктеринин жаңы диагноз
коюлган кеңири таралган формаларында, плевранын ичиндеги терапиянын ар кандай варианттары менен систе-
малык химиотерапия көпчүлүк учурларда метастаздык плевриттин жарым-жартылай же толук регрессиясы менен
процессти турукташтырууга жардам берет. Кыргыз улуттук онкология жана гематология борборунун (НКОГ)
көкүрөк бөлүмүндө энелик бездин залалдуу шишиктери бар 60 бейтапта метастаздык плевритти жергиликтүү
жана системалык дарылоонун айкалыштырылган ыкмаларынын натыйжалуулугун ретроспективдүү салыштырма
баалоо жүргүзүлдү. Бейтаптар 3 топко бөлүнгөн: контролдук топко симптоматикалык дарылоо менен системалуу
химиотерапия алган 20 (33,3%) бейтап кирген. негизги топко плевралдык химиотерапия менен системалуу хи-
миотерапия алган 18 (30%) бейтап кирген. кошумча топ - 22 (36,6%) бейтаптар, биологиялык эриткич катары
аутоплазманы колдонуу менен плевралык склероздоочу терапия менен системалуу химиотерапия алган. Биздин
изилдөөбүз көрсөткөндөй, биологиялык эриткич катары аутоплазманы колдонуу менен плевралдык склеротера-
пия менен бирге системалуу химиотерапияны колдонуу процесстин узак мөөнөттүү турукташуусуна жетишүүгө,
12, 15 жана 18 айлык жашоо көрсөткүчтөрүн 31,8% га жогорулатууга, 18,1% жана 13,6% салттуу системалык
жана актуалдуу дарылоо ыкмалары менен салыштырганда, бейтаптардын жашоо сапатын жакшыртуу.

Киришүү.Бариатрия хирургиянын бардык белгилүү артыкчылыктарына карабастан, бир жагынан ре-
зекциянын орунда стеноз, анастомоз агып кетүү, кан агуу, же инфекция, экинчи жагынан тамак-аштын жетиш-
сиздиги менен байланышкан татаалдаштыруунун потенциалдуу коркунучу бар.
Изилдөөнүн максаты. Жарым-жартылай мальабсорбция синдрому менен ооруган бейтаптардын Вернике энце-
фалопатиясын эрте аныктоо жана өз убагында дарылоо.
Материалдар жана изилдөөнүн ыкмалары. Ашказандын лапароскопиялык узунунан резекциясынан (СЛИВ ре-
зекциясынан) кийин Вернике энцефалопатиясы менен ооруган бейтаптын клиникалык учур берилген. Диагноз
кандын сывороткасындагы тиаминдин төмөн деңгээли, жана магниттик-резонанстык томографиядагы мүнөздүү
сүрөт менен тастыкталды.
Натыйжалары. В1 витамининин жетишсиздигин толуктоо башталган күнүнүн эртеси (В12 витамини, фолий
кислотасы жана церебропротектор цитиколин менен бирге) баш мээнин курч бузулушунун симптомдорунун олут-
туу регресси болуп бейтаптын абалы тез эле оңолду.
Жыйынтыгы. Бариатрикалык хирургиясында Вернике-Корсаков синдрому азыраак учураган себеби болуп са-
налат, бирок мальабсорбция синдрому менен шартталган. Бариатрия хирургиясынын операцияга дуушар болгон
бейтаптарда энцефалопатия Вернике клиникасынын ыктымалдыгы жөнүндө сергек болушу керек, жана бул та-
таалдаштыруунун аныктоо жана дарылоо керек.

Киришүү. Эпилепсияга каршы дарылар (ЭКД) менен дарылоо эпилепсияны дарылоонун негизги ба-
гыты болуп саналат. Бирок, кээ бир оорулууларда невропатологдор эпилепсияга каршы дарыларды колдонгонуна
карабастан, эпилепсия менен оорулууларда эпилепсия оорунун дары-дармекке туруктуулугу же фармакорези-
стенция пайда болот. Эпилепсиянын дарыга туруктуу формаларында операция пациентке толук айыгууга же тал-
малардын жыштыгын олуттуу кыскартууга мүмкүнчүлүк берет.
Изилдөөнүн максаты- дарыга туруктуу эпилепсия менен ооруган бейтаптарды хирургиялык дарылоонун ар кан-
дай ыкмалары менен дарылоонун натыйжаларын талдоо жана баалоо болгон.
Материалдар жана ыкмалар. Хирургиялык дарылоонун натыйжаларына келечектүү талдоо жүргүзүлүп,
изилдөөгө 2004-жылдан 2013-жылга чейин Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигине караш-
туу Улуттук госпиталдын нейрохирургиялык клиникасында дарыларга туруктуу эпилепсия менен ооруган 138
бейтап камтылган. Биз неврологиялык, нейрофизиологиялык жана нейровизуалдык изилдөөлөрдүн маалымат-
тарын, ошондой эле жакынкы жана узак мөөнөттүү хирургиялык дарылоонун натыйжасын изилдедик.
Жыйынтыктар. Эпилепсия боюнча операциялардан келип чыккан татаалдашуулардын жалпы деңгээли кыйла
төмөн болгон (2 гана бейтапта резекциялык операциялардан (каллосотомия) кийин сплит-мээ синдрому пайда
болгон). Дарыга туруктуу эпилепсияны дарылоодо кыйла эффективдүү жана коопсуз операция, биздин байкообуз
боюнча, бир нече субпиалдык транссекция болгон, 20 бейтаптын талмасы толугу менен токтогон (62,5%).
Тыянактар. Эпилепсиянын ар кандай формаларында хирургиялык дарылоонун колдонулуучу ыкмаларынын
эффективдүүлүгү көрсөтүлгөн. Дары-дармекке туруктуу эпилепсия менен ооруган бейтаптарды хирургиялык да-
рылоо көпчүлүк учурларда патологиялык процесстин регрессиясына же абалын турукташтырууга мүмкүндүк
берет.

Бул макалада 2021-22-жылдары Чүй (12%), Ысык-Көлдө (36%), Таласта (32%), Ошто (13%) жана
Жалал-Абад облустарында (9%) комплекстүү изилдөө жүргүзүү аркылуу простата безинин (ПБ) ооруларынын
эрте аныктоосуун жана таралышын изилдөөнүн натыйжалары берилген (3265 ар кандай курактагы эркектер
текшерүүдөн өткөн) «Кыргыз Республикасында жашаган эркектердин ПБ ооруларын эрте аныктоо» илимий дол-
боорунун И.К. Ахунбаева атындагы КММА алкагында жүргүзүлүп жаткан изилдөөнүн негизинде каржыланган
(мамлекеттик номуру 4220). Кайрылган эркектердин ичинен 37,8% шаар тургундары, 62,2% айыл тургундары
болгон. Кайрылууда ПБ ооруларына мүнөздүү болгон даттануулардын өзгөчөлүктөрү аныкталды жана чынды-
гында патологияны аныктоо менен салыштырылды, мында простатит (жаш курак тобунда - 27,2%) жана простата
гиперплазиясы (орто топтордо) сыяктуу оорулар бар экендигине далилдер бар жана кары эркектерде - 28,4%,
ошондой эле простата безинин рагы (жалпы республика боюнча 6,7%) дарты жок болгонун аныктады. ПБ опе-
рация жасалгандан кийин же оорунун алгачкы белгилери пайда болгондон кийин диспансердик каттоодо турбаган
эркектерди өзгөчө белгилей кетүү керек. ПБ оорулары боюнча маалымдуулук (55,2% билбеген) сурамжылоодо
баары эле өз ден соолугуна баа бере алышпайт (11,3%) жана алар дарыгерлерге ишенбей (52,2%), бирок медици-
налык жардамга кайрылууга аргасыз экенин көрсөттү жана операциядан кийин кароосуз калган шарттар жана
татаал учурлар аныкталган, ал эми 41% эркектерде оору биринчи жолу аныкталган. Изилдөөнүн натыйжалары
калкка урологиялык жардам көрсөтүүнү, анын ичинде анын амбулатордук деңгээлин жогорулатуу, калктын агар-
туу иштерин камтуу зарылчылыгын көрсөтүп турат, анын натыйжалуулугу биринчи кезекте аныктоонун толук-
тугун жана өз убагында болушун, демек, ПБ ооруларын дарылоодо натыйжалуулукту аныктайт.

Сероэпидемиологиялык изилдөөнүн максаты коомдук саламаттык сактоо жаатындагы жооп чараларын негиздөө үчүн Кыргыз Республикасынын калкын COVID-19 коронавирус инфекциясына карата калктын иммунитетин жынысына, жашына жана географиялык таралышына жараша баалоо болгон. Методдор. Кыргызстандын бардык аймактарында 2020-жылдын 26-июнунан 25-августуна чейин кайчылаш катмарлуу серологиялык изилдөө жүргүзүлгөн. БМСЖ уюмдары туш келди тандалып алынган жана катышуучуларды туш келди тандоо үчүн ар бир БМСЖдагы адамдардын тизмеси колдонулган. Окутуудан өткөн медицина
кызматкерлери катышуучулардан алардын жашы, жынысы, COVID-19 симптомдору бар экендиги, медициналык жардам жана ооруканага жаткырылгандыгы тууралуу маек куруп, SARS-CoV-2 ге каршы антителолордун жалпы санын аныктоо үчүн кан үлгүлөрүн чогултушту. SARS-CoV-2ге антителолордун серопреваленттүүлүгүн курактык
тобу, жынысы жана аймактар боюнча сүрөттөп берилди. Жыйынтыктар. Изилдөөгө катышкан 4691 адамдын ичинен 1446-30,8% (95% CI 29,5-32,1) SARS-CoV-2ге антителолор болгон. Серопозитивдүүлүк 45-64 жашкурактагы (36,1%; 95% CI 33,5 -38,7) жана башка улуу курактагы топторго салыштырмалуу 0-9 жаш курактагы топто(16,5%; 95% CI 13,8-19,2) эң төмөн болгон, жана ошндой эле эркектер (27,2%; 95% CI 24,8-29,4) жана аялдар (32,5%; 95% CI 31,0-34,2). Түштүк аймактарда серопреваленттүүлүк 13,0 (95% CI 9,7-16,3) 16,3% (95% CI 14,0-18,6), түндүктө 46,0 (95% CI 40 ,7-51,3) 62,7% (95%CI 59,2-69,2) чейинөзгөрдү. Серопозитивдүү 1446 адамдын 925инде (64%; 95% CI 62,2–65,4)арасында COVID-19 симптомдору болгон: 0–9 жаштагы 45,0% баштап (95% CI 36,1–53,9), 65 жаштан жогорку курактагыларда 71% (95% CI 60,3-81,7) чейин. Серопозитивдүү 1446 бейтаптын ичинен 315 (21,8%) медициналык жардамга кайрылышкан, кайрылгандардын үлүшү 65 жаштан жогорку курактаргылардын 19/69 (27,5%) арасында катталган. Серопозитивдүү адамдардын арасында 80 (5,5%) ооруканага жаткырылган. Талкуу. Натыйжалар көрсөткөндөй, калктын 70% жакыны коронавирустук инфекцияга дуушар болуп калууда, улуу курактагылар арасында эмдөө зарылчылыгын жаратты. Ошондой эле балдардын көп бөлүгү SARS-C0V-2 вирусуна серопозитивдүү бойдон калууда. Клиникалык симптомдордун, медициналык жардамдын жана ооруканага жатуунун төмөн көрсөткүчтөрү оорунун жеңил түрү бар бейтаптарды амбулатордук дарылоону сунуштоо үчүн негиз болду.

Акыркы жылдары баштапкы гиперпаратиреоз ар кандай адистиктеги дарыгерлердин көбүрөөк көңүлүн буруп жатат. Нефролитиаз оорунун классикалык көрүнүштөрүнүн бири болуп саналат жана паратироид
бездеринин пайда болушун алып салуу үчүн абсолюттук көрсөткүчтөрдүн тизмесине кирет. PHPTте нефролитиаздын жана нефрокальциноздун өнүгүү механизми толук түшүнүлгөн эмес, көптөгөн изилдөөлөр алардын өнүгүүсүнүн мүмкүн болуучу предикторлорун изилдөөгө арналган. Бул патологиялык оору биздин өлкөдө 30
жылдан ашуун убакыт мурун изилденген, текшерүүнүн эскирген ыкмалары колдонулганын эске алуу керек, бирок
дарылоо ыкмасы ушул убакка чейин паратироид аденомасын алып салуу үчүн дагы, операциялык гана бойдон
калууда. заара чыгаруу системасынан таштарды алып салуу. Изилдөөнүн максаты негизги гиперпаратиреоз
көйгөйү боюнча илимий маалыматтарды талдоо болгон. Макаланын авторлору 150 ата мекендик жана 100 чет элдик авторлордун булактарын изилдешкен. Учурда заара ташынын диагностикасы жана дарылоо протоколдору иштелип чыгып, бекитилген. Кыргыз Республикасында саламаттыкты сактоонун бюджетинин жетишсиздигин
эске алуу менен бардык зарыл болгон диагностикалык жана дарылоо иш-чараларын ишке ашыруу мүмкүн эмес. Негизги чаралар диагностикалык иш-чараларга багытталууга тийиш, анткени мочеролит – полиэтиологиялык оору. Ар бир оорулууга тиешелүү дарылоодон кийин таштын пайда болушунун кайталанышын алдын алуу жана
метафилактикалык чараларды тууралоо үчүн андан ары мониторинг жүргүзүү зарыл. Бул оорунун ар бир учурунун жеке себебин билүү менен, аны алдын алуу боюнча алдын ала зарыл чараларды көрүүгө болот, бул экономикалык чыгымдардын көлөмүн жана калк арасындагы майыптуулуктун санын бир топ кыскартат, ошондой эле оорунун сапатын жакшыртат. медициналык кызматтар.

Сийдик аккычтын ятрогендик жаракат боюнча адабияттарды карап чыгуу жүргүзүлдү. Бул көйгөйгө
арналган PubMed, Scopus жана WoS маалымат базаларында эң көп цитаталанган, өкүлчүлүктүү макалалар тан-
далды. Мындай травмалардын негизги себептери урологиялык, акушердик, гинекологиялык жана ретроперито-
неалдык жана жамбаш органдарына жасалган хирургиялык операциялар болуп саналат деген пикир кеңири
тараган.
Материал жана методдор. Изилдөөнүн максаты – сийдик аккычтын ятрогендик жаракат проблемасынын бар-
дык аспектилерин сүрөттөө. Ырасталган ятрогендик жаракаттарды дарылоо аларды аныктоо мөөнөтүнөн көз ка-
ранды. Заманбап медициналык процедуралар консервативдик же минималдуу инвазивдүү дарылоону камсыз
кылат. Кеч диагноз коюу дарылоонун божомолун начарлатат. Заара чыгаруу системасынын" байкалбай калган "
травмасы бейтапка олуттуу коркунуч келтирет.
Изилдоонун жыйынтыктар. Узак жана кымбат, балким, көп баскычтуу дарылоо, стресс жана депрессия, ошондой
эле суицид коркунучу адамга жана коомго оор каржылык, моралдык жана этикалык жүк алып келет. Мындан
тышкары, ятрогендик жаракат юридикалык кесепеттерге алып келиши мүмкүн.
Талкуу / Корутунду.Демек, сийдик аккычтын ятрогендик жабыркашынын олуттуу көйгөйү дагы деле болсо
кыйын. Бардык операциялары үчүн милдеттүү тобокелдик тобундагы пациенттерди текшерүү алгоритмдерин,
ошондой эле көп тармактуу принципти киргизүү зарылдыгы бар.

Учурда онкоурологияда оорунун актуалдуулугу - простата безинин рагы. Ошол эле учурда транс-
уретралдык резекциядан өткөн бейтаптардын аман калуу натыйжалары ар кандай. Изилдөөнүн максаты простата безинин трансуреталдык резекциясы жасалган простата рагынын жергиликтүү өнүккөн түрү менен ооруган улгайган пациенттерди хирургиялык дарылоонун натыйжаларын талдоо болгон. Изилдөөнүн материалы жана методдору. Простата безинин трансуретралдык резекциясынан өткөн простата безинин локалдык өнүккөн рагы менен ооруган 50 улгайган пациентти дарылоонун натыйжаларына ретроспективдүү талдоо. Натыйжалар жана талкуулар. Трансуретралдык резекциядан кийин бейтаптардын 94%да заараны кармабоо бир айдын ичинде жоюлса, 6% бейтаптарда 3-3,5 айдын ичинде заара кармап калуу калыбына келген. Жыйынтыгы. Операцияга чейинки клиникалык жана морфологиялык белгилерди комплекстүү баалоо хирургиялык дарылоо ыкмаларынын ылайыктуулугун аныктоого мүмкүндүк берет. Простата безинин рактын локалдык өнүккөн жана метастаздуу формаларында простата безинин трансуретралдык резекциясы операцияга чейинки антиандроген терапиясын колдонуу менен простата безинин залалдуу өзгөрүүлөрүнүн контролдонуучу процессинин шартында жүргүзүлүшү мүмкүн. Простата безинин трансуретралдык резекциясынын операциясы - простата безинин рактын локалдык өнүккөн жана метастаздуу формаларынын заара чыгаруучу жолдорунун обструкциясы үчүн тандоо
ыкмасы, хирургиялык дарылоонун аз травмалуу хирургиялык ыкмасы, уродинамикалык көрсөткүчтөрдү, жашоонун узактыгын жана сапатын жакшыртат бейтаптар.